Mobiel bankieren verovert Azië
In Korea, marktleider, is sprake van een explosieve groei in mobiel bankieren. In het tweede kwartaal van 2005 steeg het aantal transacties per mobiele telefoon met 21,6 procent ten opzicht van het eerste kwartaal. Het totaal aan transacties bereikte een bedrag van bijna 5 miljard dollar. Het gaat om onder meer normaal betalingsverkeer (overschrijvingen), afrekenen in winkels en restaurants, en aankopen via het internet. Mobiel bankieren genereert nu meer transacties dan internetbankieren via de pc. Maandelijks kopen 300.000 Koreanen mobieltjes die uitgerust zijn met een speciale houder voor zogenaamde bankchips. BankON, een platform voor mobiel bankieren van telecomaanbieder LG, heeft ruim een miljoen gebruikers. Het biedt abonnees toegang tot vier Koreaanse banken. Elke bank heeft een eigen bankchip die in de mobieltjes van Samsung, LG en Pantech ingebracht kunnen worden. Het aanbod van diensten breidt zich steeds verder uit en omvat nu de handel in aandelen en buitenlandse valuta. De tarieven zijn minimaal (ongeveer een euro per maand en enkele centen per transactie). De concurrentie is enorm. LG lokt klanten met elektronische kortingscoupures voor winkels en andere extra’s, waaronder internationaal telefoneren tegen lokaal tarief. Micro-antenne Korea heeft een voorsprong met mobiel bankieren, maar Japan is verder met de ontwikkeling van mobieltjes die tevens als elektronische portemonnee fungeren. Vorig jaar lanceerde NTT Docomo de F900iC, een portemonneemobieltje uitgerust met Sony’s Felica-chip. De Felica-chip wordt al enkele jaren gebruikt in smartcards voor elektronische treinkaartjes, en voor de Edy-card, een elektronische debitcard. Edy, afgeleid van euro, dollar en yen, is de elektronische valuta van bitWallet, een internetbank van Sony, Docomo, Toyota en een aantal andere bedrijven. De Felica-chip, voorzien van een micro-antenne voor communicatie met een lezer/schrijver, werd vorig jaar ingebouwd in Docomo’s high-end mobieltje, de F900iC. De contactloze chip heeft een bereik van ongeveer 15 cm. Gebruikers kunnen de F900iC op verschillende manieren met geld opladen. Ze kunnen via het internet geld van een bankrekening of creditcard naar het mobieltje overschrijven, of het toestel opladen met contant geld. Voor dit laatste heeft Docomo een aangepaste ATM ontwikkeld. De gebruiker legt het mobieltje in een houder, voert contant geld in de automaat en het bedrag wordt naar de Felica-chip geschreven. Het maximum is momenteel ongeveer 500 euro, maar dat bedrag zal volgens waarnemers in de toekomst worden verhoogd. Docomo heeft inmiddels 5 miljoen Felica-mobieltjes verkocht, en gebruikers kunnen nu bij ruim 22.000 ‘partnerbedrijven’ (winkels, restaurants, theaters) met het portemonneemobieltje afrekenen. Docomo biedt winkels en restaurants financiële ondersteuning bij de aanschaf van de benodigde apparatuur (lezer/schrijver en software) in ruil voor een percentage van de omzet. Het bedrijf heeft 100 miljoen dollar gereserveerd voor steun aan partnerbedrijven. Docomo verkoopt de ontwikkelde technologie ook in andere landen, waaronder Singapore and China. Vorige maand nam het bedrijf een minderheidsbelang in ‘Just In Mobile International’ (JMI), een Chinese software-ontwikkelaar die zich richt op de markt voor mobiel bankieren. Docomo gaat JMI kennis en technologie leveren voor elektronische betaalsystemen en portemonneemobieltjes. In oktober 2005 lanceerde Docomo’s concurrent Vodafone Japan ook een portemonneemobieltje met de Felica-chip, de Sharp 703SHf. Vodafone en Docomo hebben aangekondigd te gaan samenwerken om van het Felica-platform een landelijke standaard te maken. De Japanse telecomaanbieders hebben met stagnerende groei te maken en lijken zich steeds meer als financiële dienstverleners op te stellen. Het portemonneemobieltje lijkt, voor zover bekend, weinig problemen met fraude te hebben. Klanten die hun mobieltje verliezen, kunnen een speciaal nummer bellen, waarna het toestel onmiddellijk wordt geblokkeerd. Gebruik van elektronisch geld groeit onstuimig. Het aantal transacties verdubbelde in 2005 ten opzichte van 2004. In sommige supermarkten, waaronder de winkelketen AM/PM die 24 uur per dag open is, wordt nu 40 procent van alle aankopen met elektronisch geld betaald. Volgens het Japan Research Institute zal over twee jaar een derde van alle Japanners gebruik maken van elektronisch geld. Vorig jaar is het aantal (yen-)munten dat in omloop is voor het eerst sinds 1971 gedaald. Sommige waarnemers geloven dat het toenemende gebruik van elektronisch geld er mede de oorzaak van is dat de Japanese economie weer in de lift zit. Duizenden bedrijven investeren in infrastructuur (hardware- en softwaresystemen) om elektronisch geld te kunnen accepteren. Weinig weerstand Mobiel bankieren komt ook in de rest van Azië van de grond. Singapore’s regionale bankreus OCBC lanceerde in oktober vorig jaar een portal voor mobiel bankieren op het i-modeplatform van Singapore’s Docomo-partner StarHub. OCBC-klanten kunnen rekeningen betalen, aandelen verhandelen en leningen aanvragen. Patrick Chew, hoofd financiële diensten voor consumenten van de OCBC, beschouwt mobiel bankieren als een logische aanvulling op het thuisbankieren via de pc, maar ook als een mogelijkheid om innovatieve diensten te ontwikkelen. Mobiel bankieren is niet afhankelijk van hoogwaardige mobieltjes met ingebouwde bankchips. Thaise banken hebben vorig jaar mobiel bankieren geïntroduceerd met aangepaste 32 KB Sim-kaarten die gratis beschikbaar zijn. Klanten kunnen rekeningen betalen, aankopen doen op het internet en gedetailleerd overzichten van rekeningen opvragen. De Thaise effectenmakelaar Kim Eng Securities (KES) heeft software ontwikkelt voor de aankoop en verkoop van aandelen, real time. Klanten met een GPRS-mobieltje kunnen de benodigde software downloaden en 24 uur per dag aandelen verhandelen. Ook in Thailand zijn aanwijzingen dat telecomaanbieders zich als financiële dienstverleners opstellen. Advanced Info Service, de grootste aanbieder, kreeg vorig jaar toestemming van Thailands Centrale Bank om financiële diensten aan te bieden. AIS heeft hiervoor een apart bedrijf opgezet, mPay. Docomo heeft een aandeel van 30 procent in mPay en zal de benodigde kennis leveren. Waarnemers verwachten dat mobiel bankieren in korte tijd gemeengoed zal worden, mede omdat het aantal mensen met mobieltjes vele malen groter is dan het aantal mensen met toegang tot het internet. De introductie van mobiel bankieren in Azië blijkt, in tegenstelling tot Europa, weinig weerstand op te roepen. Eind jaren negentig lanceerden banken in onder meer Engeland en Zweden het mobiel bankieren, maar deze diensten verdwenen na korte tijd wegens gebrek aan belangstelling. (Mede oorzaak was de mislukte invoering van de gebruikte technologie, WAP.) Afgelopen zomer mislukte een poging om mobiel bankieren in Nederland te introduceren. De banken en telecomaanbieders konden het niet eens worden. Maar volgens Alexander Rolfe, directeur van Mobile Payments World, zal mobiel bankieren in Europa dit jaar een doorbraak beleven. Hij wijst op de kostenbesparingen voor banken, die aanzienlijk kunnen zijn. Dit laatste wordt bevestigd door de Koreaanse bank Kookmin. De bank zegt dat de kosten van een transactie met mobiel bankieren een tiende zijn van een transactie aan het loket. Marek Pawlowski, uitgever van PMN Mobile Industry Intelligence, laat een soortgelijk geluid horen. Hij stelt dat de traditionele infrastructuur (plastic creditcard, ATM et cetera) slechts ballast is waar de banken vanaf zouden moeten om zich te richten op hun kerntaak: het maximaliseren van rendement op kapitaal. Ook Hyun Jun Yong, directeur van LG’s BankON-divisie, stelt dat mobiel bankieren een onvermijdelijke ontwikkeling is. Volgens hem is het de eerste stap naar een ‘cashless society’. Jan krikke is publicist en AG-correspondent in Azië.Samenwerking telecom en financiële dienstverleners In Japan en Korea zoeken mobiele aanbieders en financiële dienstverleners elkaar steeds vaker op. In april 2005 besloten NTT Docomo en Sumitomo Mitsui Financial Group samen een creditcard voor de Felica-mobieltjes te ontwikkelen. Docomo betaalde ruim 900 miljoen dollar voor een belang van 34 procent in Sumitomo om de overeenkomst van de grond te krijgen. Docomo verwacht dat het mobieltje uiteindelijk de plastic creditcard zal vervangen, mede omdat de kans op fraude vermindert. Bij iedere transactie stuurt Docomo een mailtje naar het mobieltje, waardoor de klant onmiddellijk op de hoogte is van misbruik. Docomo en Sumitomo krijgen de markt niet alleen. In oktober vormde een consortium van 39 Japanse bedrijven, waaronder creditcardmarkleider JCB en Docomo’s concurrenten KDDI en Vodafone Japan, een alliantie voor de ontwikkeling van een standaard voor creditcardbetalingen voor mobiele telefoons. Het systeem gaat mogelijk gebruik maken van JCB’s QUICPay, dat gebaseerd is op Sony’s smartcardtechnologie. Korea’s SK Telecom en Samsung Card sloten vorig jaar al een overeenkomst voor creditcardbetalingen met mobiele telefoons. De creditcard van Samsung Cards werd geïntegreerd in SK Telecom’s Moneta IC, een chip voor portemonneemobieltjes. Bang Hyung Lee, vice-president van SK Telecom, zei dat de overeenkomst ‘de convergentie tussen telecommunicatie en financiële dienstverleners zal versnellen’. SMS-bankieren Mobiel bankieren is aantrekkelijk voor landen waar de infrastructuur onderontwikkeld is, en waar meer mensen beschikken over een mobieltje dan een pc met internet-aansluiting. Voorbeelden zijn India, de Filippijnen en Vietnam. Initiatieven in deze landen illustreren dat mobiel bankieren niet afhankelijk hoeft te zijn van dure mobieltjes en snelle netwerken. Op de Filippijnen maken miljoenen mensen gebruik van een op SMS-gebaseerde overboekingsservice genaamd Smart Padala. Gebruikers krijgen een uniek nummer toegewezen en kunnen geld versturen met behulp van een versleutelde 16-cijferige code. De service kan internationaal gebruikt worden en is vooral populair bij de miljoenen Filippino’s die in het buitenland werken en maandelijks geld naar familieleden overmaken. India claimt de primeur voor de eerste SMS-gebaseerde creditcard. Airtel, ICICI Bank en Visa lanceerden dit jaar mChq, een platform voor betaling per creditcard waarvoor geen speciale apparatuur (lezer/schijver) of vaste telefoonlijn is vereist. De winkelier stuurt een SMS naar de klant, en de klant voert een code in om de transactie te bevestigen. De dienst vereist een speciale SIM-kaart die gratis beschikbaar is voor Airtels klanten. Cybercriminaliteit Mobiel bankieren kan een impuls krijgen van een in oktober gepubliceerd advies van de Amerikaanse Federal Financial Institutions Examination Council. De FFIEC, onderdeel van de Amerikaanse Centrale Bank, stelt dat financiële transacties over het internet door een dubbel authenticatiesysteem beschermd moeten worden om cybercriminaliteit terug te dringen. Momenteel bestaan er drie authenticatiesystemen: paswoord/pin-nummer (iets wat de gebruiker weet); ATM-kaart, smardcard of USB-sleutel (iets wat de gebruiker heeft); en biometrie (iets wat de gebruiker is). Bij financiële transacties via het internet wordt in veel gevallen gebruik gemaakt van paswoord/pin-nummer en een USB-token of andere (hardware)sleutel. Maar fysieke sleutels hebben een aantal bezwaren, waaronder hoge kosten en het risico van verlies, terwijl biometrische beveiliging nog niet volledig is ingeburgerd. Dit maakt mobieltjes een aantrekkelijk alternatief. De Koreaanse en Japanse portemonneemobieltjes beschikken reeds over een dubbel authenticatiesysteem: een paswoord/pin-nummer en speciale chips (bankchips in de Koreaanse mobieltjes en de Felica-chip in de Japanse mobieltjes). Bovendien worden mobieltjes steeds vaker uitgerust met biometrische sensors. De toestellen werken alleen als de sensor de vingerafdruk van de eigenaar herkent. Een alternatieve beveiliging is binnenkort beschikaar van het Finse Meridea, ontwikkelaar van een softwareplatform voor mobiel bankieren. Meridea maakt gebruik van OTA-(Over-The-Air)-technologie om de voor financiële transascties vereiste software naar het mobieltje te sturen. Het systeem beveiligt elke transactie. Bij een overboeking stuurt de bank gegevens over de transactie (bedrag, ontvangende rekening et cetera) terug naar de klant, die de transactie vervolgens moet goedkeuren. Het systeem zorgt niet alleen voor authenticatie van de gebruiker voor de bank, maar ook omgekeerd. Meridea, opgericht door Accenture, Nokia en de Finse bank Sampo, doet goede zaken in Azië. Standard Chartered Bank, een van de grootste banken ter wereld, gebruikt Meridea’s software om mobiel bankieren voor haar wereldwijde netwerk in te voeren. Maleisië en Singapore krijgen de primeur. Meridea zegt ook met een aantal andere banken in Azië in onderhandeling te zijn, en volgens marktwaarnemers zal het bedrijf dit jaar ook overeenkomsten met Europese banken aankondigen.