Delftse onderzoekers kwantumcomputers 'verwijtbaar onzorgvuldig'

Er is echter geen sprake van schending van wetenschappelijk integriteit geweest omdat er geen opzet in het spel was, concludeert het CvB op basis van een evaluatie van de Commissie Wetenschappelijke Integriteit (CWI) van de TU Delft aangevuld met externe experts en advies van het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI).

De publicatie in 2018 van het onderzoekswerk in het prestigieuze tijdschrift Nature leverde Leo Kouwenhoven wereldwijde bekendheid op. Eindelijk was het het bestaan van de Majoranadeeltjes - die wel in theorie waren beschreven - ook in praktijk aangetoond. Maar in het artikel waren resultaten weggelaten die de conclusies op losse schroeven zetten. Twee oud-medewerker van het lab - Sergey Frolov en Vincent Mourik - trokken aan de bel en hun kritiek leidde uiteindelijk tot de terugtrekking van het bewuste Nature-artikel. Daarop startte de universiteit een onderzoek naar de wetenschappelijke mores in de groep onder meer door internationale experts naar de casus te laten kijken.

Overigens zijn daarna nieuwe meldingen gekomen bij het CvB over mogelijke onregelmatigheden bij de gegevensverwerking door een of meer van de auteurs van een artikel dat in 2019 in het kader van het Majorana-onderzoek is gepubliceerd en later weer ingetrokken. Het onderzoek naar de gang van zaken in dat geval loopt nog.

Meer controle op integer handelen

Hoewel er nu dus geen harde conclusies worden getrokken over schending van de wetenschappelijke integriteit is er voor het CvB wel aanleiding om het 'het huidige instrumentarium van de TU Delft om wetenschappelijke integriteit te borgen' tegen het licht te houden. Zo is er sinds oktober 2021 een 'data steward' aangesteld bij QuTech, het samenwerkingsverband tussen de TU Delft en TNO waarin veel van het onderzoek aan kwantumcomputers wordt uitgevoerd. Die moet erop toezien dat een nieuw databeheerbeleid (pdf) wordt uitgevoerd en onderzoekers ondersteunen bij het 'open publiceren' van hun onderzoeksdata.

Volgens rector magnificus van de TU Delft Tim van der Hagen heeft de beoordeling van de gang van zaken door de Commissie Wetenschappelijke Integriteit en het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit een duidelijk beeld opgeleverd wat er mis ging bij de betrokken onderzoekers. Na afronding van het tweede onderzoek gaat hij kijken of er nog aanvullende maatregelen nodig zijn.

Majorana-onderzoek is niet dood

Hoewel de terugtrekking van de publicaties - omdat deze niet goed onderbouwd was - een forse tegenslag betekende voor het Majorana-onderzoek is het geloof in de Majoranadeeltjes als basis voor veel stabiele qubits er niet minder om geworden, benadrukt Lieven Vandersypen, wetenschappelijk directeur van QuTech in een verklaring van de TU Delft. “Majorana's blijven veelbelovend, dus we blijven werken aan het ondubbelzinnig aantonen ervan, met recent ontwikkelde concepten. Tegelijkertijd werken we hard verder aan onze diverse andere onderzoekslijnen naar de realisatie van een quantum computer en een quantum internet”.

Het Majorana-onderzoek is een van de vier lijn waarin QuTech werkt aan de verbetering van de technologie achter de kwantumcomputer.