Digitale vaardigheden steeds belangrijker: 'Er is dringend actie nodig'

Om aan die behoefte te kunnen voldoen en ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen aan het werk blijven, hebben de samenwerkingspartners negen aanbevelingen opgesteld voor het onderwijs, werkgevers en de overheid.

Voor het onderzoek werd onder meer een dataset gebruikt van 17 miljoen vacatureteksten van Jobfeed die tussen 2012 en 2020 werden geplaatst. Alle vacatures werden op basis van hun inhoud geautomatiseerd geanalyseerd. Uit die analyses blijkt dat digitale, technische en ICT-vaardigheden steeds belangrijker worden. Niet alleen wordt er in steeds meer vacatures om dit soort vaardigheden gevraagd, maar ook de totale vraag naar deze vaardigheden neemt toe. "Zo blijkt dat er steeds meer digitale vaardigheden per beroep gevraagd worden, de beroepen worden dus steeds technischer", aldus het onderzoeksrapport.

Maar er wordt ook steeds meer naar specifieke vaardigheden gevraagd, bijvoorbeeld op het gebied van creativiteit, samenwerking, communicatie en computational thinking. Volgens het onderzoek heeft dat ermee te maken dat werknemers door digitalisering op een andere manier gaan (samen)werken en andere taken gaan uitvoeren die meer soft skills vragen. 

Een voordeel hiervan is dat er kansen ontstaan voor een carrière door alle sectoren heen, stelt het onderzoeksrapport. Door de toenemende digitalisering worden gevraagde competenties namelijk steeds meer vergelijkbaar en worden verschillen tussen banen in verschillende sectoren veel kleiner. Volgens het onderzoek zijn er voor 88% van de werknemers in Nederland zelfs diverse overstapmogelijkheden. "Het vergt uiteraard wel de nodige inspanning van werkgevers en werknemers om deze overstapmogelijkheden ook daadwerkelijk te benutten."

Tekort aan digitale vaardigheden

Probleem is echter dat lang niet iedereen ook over de technischere vaardigheden of soft skills beschikt. Veel organisaties krijgen dan ook te maken met grote uitdagingen, als gevolg van de relatief beperkte adoptiegraad en snelheid van digitale technologieën binnen organisaties en het tekort aan geschikte mensen met de juiste digitale kennis en vaardigheden. "Deze uitdagingen worden steeds groter als er geen passende maatregelen worden genomen, terwijl de Nederlandse beroepsbevolking sterk vergrijst en vanaf 2021 gestaag zal krimpen en veel andere landen vol inzetten op de ontwikkeling en toepassing van digitale technologieën."

In het onderzoeksrapport wordt dan ook benadrukt dat het belangrijk is om te blijven leren en groeien, om zo de skills gap te overbruggen. "Hoe succesvoller iemand kan leren, hoe groter de kans dat hij of zij de nieuwe ontwikkelingen kan bijbenen." Daarnaast is het van groot belang om in te blijven zetten op omscholing en de instroom vanuit het onderwijs naar de arbeidsmarkt, gezien de krapte op de arbeidsmarkt blijft. "Leven Lang Ontwikkelen moet de norm worden", aldus de samenwerkingspartners.

Negen aanbevelingen

Maar de verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij werkgevers en werknemers, stelt het rapport. Ook het onderwijs en de overheid hebben hier verantwoordelijkheid in. "Er is dringend actie nodig om kansen die door de digitale ontwikkelingen ontstaan, te grijpen en mogelijke bedreigingen het hoofd te bieden. Dit gaat veel verder dan het aanwenden van extra middelen voor scholing. Actie is nodig voor het creëren van bewustzijn van de toegevoegde waarde die de toepassingen van digitale technologische ontwikkelingen hebben op organisaties, werk en werknemers."

In het rapport staan dan ook negen aanbevelingen, zowel voor werkgevers als voor de overheid en het onderwijs. Werkgevers worden opgeroepen om te investeren in het verhogen van digitale kennis op bestuurs- en directieniveau en in het verbeteren van digitale vaardigheden van werknemers. De overheid wordt opgeroepen financiering beschikbaar te stellen om de digitale vaardigheden van werknemers en met werkloosheid bedreigde werknemers in het mkb en die van zzp'ers te verbeteren. De overheid wordt tot slot gevraagd om interdepartementale kracht te organiseren op het thema Leren, Werken en Innoveren. 

Het onderwijs wordt op zijn beurt gevraagd om meer aandacht te geven aan specifieke digitale vaardigheden en soft skills, en om de instroom van ICT-opleidingen op hbo en wo-niveau te verhogen en de uitvalpercentages van deze opleidingen te verlagen. Opleidings- en ontwikkelingsfondsen worden opgeroepen om gezamenlijk in kaart te brengen welke intersectorale overstapmogelijkheden er zijn voor werknemers in krimpberoepen. 

Ook worden alle drie de groepen opgeroepen om de komende vijf jaar te investeren en te participeren in experimenten met nieuwe onderwijs-arbeidsmarktconcepten. Volgens het rapport is dat een absolute vereiste om "te kunnen voorzien in de kennis, vaardigheden en motivatie die leerlingen, studenten en werknemers nodig hebben in de digitale economie". Die experimenten kunnen vervolgens dienen als bouwstenen voor een geheel nieuw geïntegreerd opleidingsstelsel in Nederland, "waarvan zowel bekostigde onderwijsinstellingen als private opleiders en opleidings- en ontwikkelingsfondsen deel uitmaken".