Miljoenennota: investeringstoets tegen buitenlandse invloeden

"De digitale dreiging neemt toe, onder meer door digitale spionage, verstoring en sabotage door statelijke actoren", schrijft het ministerie van JenV in zijn Memorie van Toelichting bij de Miljoennnota. "Ook de blijvende dreiging die uitgaat van criminele actoren vergt onverminderde aandacht. Daarnaast zijn vrijwel alle vitale processen en diensten in onze samenleving afhankelijk van ICT en zijn analoge alternatieven nagenoeg verdwenen."

Meer bewustzijn van risico's

Het vergroten van de digitale weerbaarheid van Nederland staat dan ook hoog op de agenda. JenV gaat hier aan werken door onder meer "het bewustzijn van de risico’s te verbeteren". Daarnaast wil het ministerie versterkt toezicht op digitale beveiliging, plus een "weerbaarheidsverhogende samenwerking met het bedrijfsleven", en ook meer regie op digitale weerbaarheidsmaatregelen door vitale aanbieders. Verder komt er een Landelijk Dekkend Stelsel (LDS) van cybersecurity samenwerkingsverbanden.

Voor de apart benoemde categorie van statelijke actoren concentreert de Nederlandse overheid zich de komende tijd op buitenlandse invloeden die verdeeldheid willen zaaien. Het gaat bij deze ongewenste buitenlandse inmenging om activiteiten die gericht zijn op 'diaspora', waarbij democratische processen en instituties worden bedreigd, maar ook de economische veiligheid. Op dit gebied neemt het ministerie van Justitie en Veiligheid een reeks aparte maatregelen, waaronder de investeringstoets.

De nu uit te werken investeringstoets kan "als 'instrument of last resort' dienen tegen nationale veiligheidsrisico’s bij overnames en investeringen", zo geeft het ministerie aan. In de uitwerking kijkt de overheid ook naar overkoepelende wetgeving (zogeheten parapluwetgeving) waar bestaande en toekomstige sectorale wetgeving goed op aansluit.

Eigen inkoop en aanbesteding

"Daarnaast wordt bezien hoe de risico’s bij inkoop en aanbesteding bij de overheid en binnen de vitale infrastructuur beter beheerst kunnen worden." De overheid gaat proactief en in samenwerking met de sector inzetten op het beperking van ongewenste technologieoverdracht. Dit betreft niet alleen zakelijke transacties zoals overnames en investeringen, maar ook onderwijs. JenV heeft het over "het verscherpen van toezicht op academisch onderzoek en onderwijs voor studenten en onderzoekers uit risicolanden".

Voor dit verscherpte toezicht gebruikt het kabinet enerzijds bestaande wet- en regelgeving, maar moeten er anderzijds ook nieuwe maatregelen genomen worden, "zoals in de vorm van een brede kennisregeling". Concrete landen, kennisgebieden en/of onderwijsinstellingen worden hierbij niet genoemd. Eerder hebben overheidsinstanties zoals inlichtingendienst AIVD, maar ook Defensie-minister Ank Bijleveld, al gewaarschuwd voor offensieve cyberactiviteiten en kennisvergaring door Rusland en China.

95 miljoen maximaal

De nu in de Miljoenennota uiteengezette maatregelen voor betere cybersecurity van Nederland worden bekostigd uit de pot die in het Regeerakkoord hiervoor al is aangemaakt. Het gaat om een structurele toewijzing van maximaal 95 miljoen euro. Het hoort bij de Nationale Cyber Security Agenda die in april vorig jaar is gedeeld met de Tweede Kamer en waarin zeven ambities zijn opgenomen om de digitale weerbaarheid van Nederland de komende jaren te verhogen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid werkt in EU-verband ook aan cyberweerbaarheid door mee te werken aan de uitvoering van de Cyber Security Act en het doet mee aan onderhandelingen over het EU Cyber Competence Centre.