We hebben een winnaar: Renske Leijten is IT-politicus van het Jaar 2022

AG Connect houdt sinds 2016 elk jaar de verkiezing IT-politicus van het Jaar. Kandidaten worden genomineerd door tachtig IT-experts uit de wetenschap, het onderwijs en het bedrijfsleven. Vervolgens kiezen de lezers de IT-politicus van het jaar. Dit jaar ontvingen zeven kandidaten twee of meer nominaties. Renske Leijten (die het vorig jaar nog moest afleggen tegen Lisa van Ginneken) werd ditmaal de grote winnaar.

Recht uit de Kamer

Leijten komt bij de uitreiking van de award net uit de Tweede Kamer waar – hoe toepasselijk – zojuist diverse moties van haar zijn behandeld. Het gaat om twee moties over de Wet open overheid (Woo – beide aangenomen), één over het algoritmeregister (aangenomen) en een poging om de Autoriteit Persoonsgegevens toezicht te laten houden op de werking, inzet en inhoud van algoritmes (verworpen). Ze blijft er kenmerkend nuchter onder – net als over de titel IT-politicus van het Jaar.

“Ik gun het alle politici om een keer voor zoiets in de spotlights te staan, maar dit is wel leuk natuurlijk.” Belangrijker dan de prijs zelf vindt ze het om te benadrukken hoe belangrijk het is dat mensen zich blijven uitspreken voor zaken waar ze iets van vinden. “Ook als je er niet zoveel verstand van hebt. Ik weet weinig van zonnepanelen – maar ik heb er wel een mening over!”

Kritische blik

Leijten is al zestien jaar actief in de Tweede Kamer voor de SP. Ze wordt geroemd om haar bijdragen aan de Vaste commissie voor Digitale Zaken, die ze enige tijd heeft voorgezeten, en haar rol in de onthulling van de Toeslagenaffaire. Bovendien zijn onze experts onder de indruk van haar dossierkennis en de manier waarop zij Alexandra van Huffelen, onze staatssecretaris voor Koninkrijksrelaties en Digitalisering (ook genomineerd voor IT-politicus van het Jaar), kritisch blijft volgen bij de invoering van een digitale identiteit op basis van Europese wetgeving.

Onder onze achterban bleek Renske Leijten razend populair. Ook hier werd haar rol in de toeslagenaffaire veel genoemd. Een politicus die opkomt voor haar achterban, zegt een lezer: “Een echte volksvertegenwoordiger die keihard werkt!” Lezers noemen haar onder meer eerlijk, integer, gedreven en betrokken. “Ze geeft heldere argumenten en duldt geen onzin.”

De manier waarop Leijten helder communiceert over vaak lastige IT-onderwerpen wordt zeer gewaardeerd. “Ze is scherp in het debat, heeft uitstekende dossierkennis en bijt zich vast in een dossier. Ze praat in begrijpelijk en duidelijk Nederlands. Geen wollig taalgebruik.” Lezers beschrijven haar als empathisch, sociaal, en tegelijkertijd resoluut en doortastend. “Ze snapt precies wanneer IT verkeerd gebruikt wordt.”

Niet iedereen hoeft expert te zijn

De gevolgen van gebrekkige IT-kennis in de politiek worden de laatste jaren steeds beter zichtbaar en voelbaar. De toeslagenaffaire was daarvan wellicht het bekendste voorbeeld, maar dat klinkt dan ook nog lang na. Hoewel de IT-kennis in de politiek toeneemt, groeit ook de ergernis over gebrekkige kennis onder de achterban. Dat is niet voor niets: gebrekkige kennis van IT kan soms nog gevaarlijker zijn dan géén kennis, waardoor mensen bijvoorbeeld te gemakkelijk denken dat met automatisering allerlei problemen zomaar even zijn op te lossen.

Tegelijkertijd kun je niet van alle politici verwachten dat ze IT-experts zijn. Zelfs niet van de staatssecretaris van Digitale Zaken. Van Huffelen bleek duidelijk niet populair onder onze lezers (ze haalde minder dan 1% van de stemmen). Maar van onze experts kreeg Van Huffelen wel de meeste nominaties. Experts vinden dat Van Huffelen opvallend goed luistert en de juiste mensen weet aan te haken om haar bij te praten over onderwerpen waarvan ze zelf beseft dat ze er wellicht nog onvoldoende van op de hoogte is. Je beperkingen kennen is rond dit onderwerp, zeker in de politiek, uitermate belangrijk.

Renske Leijten met de award voor IT-politicus van het jaar 2022 - Foto: Henriëtte Guest

Helder communiceren over IT

De kracht van Leijten ligt vooral in de manier waarop ze een kritische houding combineert met duidelijke communicatie. Technologie moet voor mensen werken, en dat beseft Renske Leijten heel goed. Ze weet de menselijke maat steeds weer in het debat te brengen en doet dat op een manier die, ondanks het technische aspect, voor haar achterban uitstekend is te volgen.

Het is hoopgevend dat de meeste kandidaten wat dat betreft, elk op hun eigen manier, de brug naar hun achterban weten te slaan. Van mensen als Queeny Rajkowski en Bart Groothuis weten we dat ze al jaren met veel verstand van zaken IT-onderwerpen agenderen. Maar ook de politici die zich hiermee wat minder in de kijker spelen, zoals Hind Dekker-Abdulaziz, Hawre Rahimi en Kim van Sparrentak, doen dat door nadrukkelijk niet alleen naar de techniek te kijken, maar vooral naar de gevolgen van die techniek voor de mens. Juist de combinatie van kennis van technologie en een goed besef van de impact van die technologie op de burger, is wat we nodig hebben om een verantwoord beleid te voeren waarin IT de samenleving vooruit brengt.

Politici die de prijs eerder hebben ontvangen zijn Lisa van Ginneken (2021), Jan Middendorp (2020), Kees Verhoeven (2019, 2016) en Martin Wörsdörfer (2017). De award werd in 2018 niet uitgereikt wegens een gebrek aan geschikte kandidaten.

Een uitgebreid interview met Renske Leijten verschijnt binnenkort op onze site en in AG Connect magazine.