‘Weinig aandacht voor open source in Nederland’

Moolenaar kreeg van de Nederlande Unix-gebruikersgroep Nluug afgelopen donderdag een prijs voor zijn werk aan software- en teksteditor VIM (Vi IMproved). De ontwikkelaar is al jaren actief binnen de open-sourcebeweging en het tergt hem dat minister Bos ervoor terugschrikt de rijksoverheid over te zetten op een open-sourcedesktop. Wat Moolenaar betreft moet de Nederlandse overheid juist méér vaart maken met het gebruik van open-sourcesoftware. “Alles overzetten op GNU/Linux geeft zeker problemen, maar Paraná bewijst dat het kan.”Moolenaar spreekt de gouverneur van die provincie, Roberto Requião, in april in de Braziliaanse kustplaats Porto Alegre. Beiden zijn sprekers op FISL, een van ’s werelds grootste open-sourceconferenties. “Er komen zevenduizend enthousiaste deelnemers op af, een mix van IT-studenten, open-sourcebedrijven en zo’n beetje de helft van de Braziliaanse overheid.”Nederland is lang zo bevlogen niet, ziet Moolenaar. De overheid heeft weinig aandacht voor open source en het ontbreekt volkomen als onderwerp in het onderwijs. Het aantal IT’ers dat zich sterk maakt voor open source is weliswaar iets groter dan het groepje dat tien jaar terug begon met schoppen, maar de tegendruk is volgens Moolenaar veel sterker. “Hier is een lobby actief die de overheids-IT wil dichttimmeren met commerciële pakketten. Ik hoor over open source veel politiek correcte uitspraken, maar zie bar weinig actie.”Open source is goed voor een land als Nederland, zegt hij. Het stimuleert de IT- sector, het leidt tot allerlei nieuwe ontwikkelingen en bedrijvigheid. “Open source is een smeltkroes. Iedereen met een computer kan eraan meedoen. Commercieel, ideëel, met IT-opleiding of zonder.”“Alle software die in opdracht van de overheid wordt gemaakt, moet worden gepubliceerd met een open-sourcelicentie. Het zal even wennen zijn voor bedrijven als Getronics Pinkroccade en Centric, maar het levert op langere termijn voor iedereen betere IT op.”Hij heeft nóg een tip voor staatssecretaris Frank Heemskerk. Die moet net als de werkgever van Moolenaar een Summer of Code organiseren. “De overheid gebruikt straks Open Document Format. Daar zitten nog kleine foutjes in en we komen vast en zeker enkele beperkingen tegen. Laat Heemskerk jonge ontwikkelaars vragen daar oplossingen voor te vinden. Het is voor hen nuttiger werk dan vakken vullen bij een supermarkt. Het zorgt voor innovatie, het levert publiciteit op, het maakt een hoop ontwikkelaars gelukkig en het resulteert waarschijnlijk in enkele geweldige nieuwe ideeën.”Moolenaar (1961) is bij Unix-kenners over heel de wereld bekend als de hoofdauteur van VIM. Hij spreekt het uit net zoals het bekende schoonmaakschuurmiddel. “Vooral Amerikanen worstelen met die uitspraak.” Nog maar net terug uit Brazilië krijgt hij voor het noeste schaven aan dit populaire ontwikkelgereedschap een prijs van de Nederlandse Unix-gebruikersgroep Nluug. De ‘award’ wordt hem op 15 mei in Ede uitgereikt. Moolenaar geniet van beide blijken van waardering. “Gebruikers bedanken me ook wel eens, maar meestal is dat gecombineerd met het verzoek om een bepaalde functie toe te voegen. Zo’n publieke erkenning doet me veel.” De Nluug-award ging eerder naar software-ontwikkelaar Guido van Rossum, bedenker en ontwikkelaar van de programmeertaal Python. “Van Rossum is van een heel ander kaliber. Hij heeft een nieuwe taal bedacht, ik ben slechts verder gegaan met een al bestaand gereedschap, Vi.” Beide open-sourceprogrammeurs werken inmiddels bij Google. Dat is geen toeval, aldus Moolenaar, die er in de zomer van 2006 begon. Het bedrijf doet veel met open-sourcesoftware en stelt een deel van de eigen software op die manier beschikbaar. “Android en code.google.com zijn vermoedelijk de bekendste, maar niet de enige voorbeelden.”Ook geeft het bedrijf de medewerkers de ruimte om aan dat soort projecten bij te dragen. Twintig procent van de arbeidstijd mag besteed worden aan werk naar keuze, naast de hoofdtaak. Het is een van de bekendste arbeidsvoorwaarden v an Google. Moolenaar stopt vrijwel al die tijd in het ontwikkelen van VIM. “Als ik bij Google in Zurich om me heen kijk, werken daar ontwikkelaars van Samba, PHP, SVN en andere open-sourceprojecten.”Lees verder op pagina 26SClB Vervolg van pagina 23De bekendheid van VIM opende bij Google geen extra deuren; Moolenaar heeft gewoon gesolliciteerd. Het idee kwam van een vriend die al eerder naar Zurich was verhuisd. “Het leek me zo ver weg, maar het is net een uurtje vliegen. Daar wen je heel snel aan.” De VIM-ontwikkelaar is blij dat die vriend hem overhaalde. “Ik heb vier jaar in mijn huis in Venlo gewerkt aan softwareprojecten waaronder VIM. Ik had weliswaar dagelijks contact met andere ontwikkelaars en gebruikers, maar ik miste wel degelijk collega’s om me heen.”Een deel van zijn inkomen gedurende die vier jaar was afkomstig van een kleine beurs van de stichting NlNet. Dat zette hem in voor A-A-P, een applicatie voor het beheer van applicatie-installatie op verschillende computerplatformen. Het werkt wel en Moolenaar gebruikt het onder meer om VIM te bouwen en te verspreiden. “Aap dommelt een beetje. Ik hoop dat iemand er een keer tegenaanloopt en er dan mee verder gaat.”Daarnaast scharrelde hij geld bijeen door zich door VIM-gebruikers te laten sponsoren. Hij plaatste een lijst van mogelijke features op de site, waarvoor sponsors hun voorkeur konden uitspreken. “Op die manier kreeg ik net genoeg geld bij elkaar voor de boodschappen. Veel was het niet, maar het leverde me wel heel veel vrijheid op en dat is mij heel wat waard.”Die vrijheid heeft hij bij Google nog steeds, vertelt hij. Moolenaar werkte er onder meer al aan de infrastructuur. Zijn tweede grote klus was bij een publiek project, Code Search. Dat is een zeer nuttig gereedschap, vindt hij. Eén gebruiker bijvoorbeeld heeft ermee flink wat open-sourceprojecten weten te verbeteren. Hij zocht in Code Search naar een voor de hand liggende tikfout,’ i=0’ (de variabele i is nul) in plaats van ‘i==0’ (de variabele i is gelijk aan nul). “Die tikfout blijkt veel voor te komen en zonder Googles Code Search was het opsporen daarvan erg lastig. Met Code Search gaat het razendsnel.”Veranderen van project is bij Google een kwestie van rondkijken. “Je praat met ontwikkelaars van een ander team, onderzoekt of het werk en de sfeer van de groep bij je passen. Vervolgens schiet je de projectleider aan.”Moolenaar begint nu bij Google aan zijn derde project. Wat dat is mag hij niet vertellen. “Voor programmeurs bij Google is bijna alle code in te zien. Uitzonderingen zijn uiteraard enkele cruciale onderdelen zoals de Page Ranking algoritmes en alles wat koersgevoelig is.”International Child Care Fund Nog immer gebruikt Moolenaar VIM om aandacht te vragen voor een heel ander type ontwikkelingswerk. De programmeur doet een beroep op VIM-gebruikers om te doneren aan het International Child Care Fund. Moolenaar is mede-oprichter en penningmeester van deze stichting, die als doel heeft kinderen in Oeganda te helpen aan gezondheidszorg en onderwijs. Een van de eerste kinderen die via ICCF is opgevangen, is inmiddels lerares, vertelt hij. Ze sponsort nu zélf twee kinderen via ICCF. “Dat is uiteraard geen voorwaarde die in een licentie of zo is verpakt. Maar kinderen gezondheidszorg en een opleiding geven, dat gaat net als bij open source om het geven van vrijheid.”Moolenaar bezoekt zijn geliefde project bijna ieder jaar. “Je ziet dat het de goede kant op gaat. De kliniek en de school zijn groter en vangen meer kinderen op. Die zien er ook verzorgder uit en in de omgeving begint de economie wat op te gang te komen.”