Met een hamer in de hand

De meeste van die maatregelen kosten geld. Dat begint met allerlei controlemaatregelen. Maar het gaat ook over voldoende salaris voor ambtenaren zodat ze niet geneigd zijn hun positie te misbruiken om bij te verdienen. Als het over geld gaat, dan is vertrouwen zelfs cruciaal. Ik moet erop kunnen vertrouwen dat mijn bank verstandige dingen met mijn geld doet, dat ie niet failliet gaat. Ik moet er maar op vertrouwen dat niemand mij met vals geld betaalt. Ik moet vertrouwen dat een pinapparaat mijn pas niet skimt. Er zijn zoveel partijen die mij een oor aan kunnen naaien. Niet raar dat we zo nu en dan op zoek gaan naar andere mogelijkheden.

De meest radicale oplossing is Bitcoin – of eigenlijk de blockchain achter Bitcoin. Radicaal, want Bitcoin stapt af van vertrouwen in één enkele centrale partij (een bank, de overheid). Blockchain wantrouwt iedereen behalve het collectief. Dat is een intrigerend perspectief. Dusdanig intrigerend dat de hele wereld op zoek is naar nieuwe mogelijkheden om blockchains toe te passen. ‘Blockchain gaat de wereld veranderen!’ ‘Blockchain is als een heel nieuw internet!’ En de Nederlandse overheden gaan, maar al te graag geholpen door de grote IT-bedrijven, voorop in deze zoektocht naar blockchain-toepassingen. Helaas gaan de bulk van de experimenten, pilots en proefballonnen met blockchain niet over het verleggen van vertrouwen. Blockchain wordt gebruikt als ‘handig’ middel om transacties mee te doen. Alleen hebben we al decennia allerlei manieren om digitale transacties uit te voeren en vast te leggen. Wel moet de eigenaar van het platform waarop die transacties vastgelegd zijn, te vertrouwen zijn.

Wat is nou een overheid die zichzelf niet vertrouwt?

De overheid is in heel veel onderhandelingen de centrale partij, de partij met macht. Die macht en die centrale rol hebben wij juist collectief overgedragen aan de overheid. Dat doen we omdat er iemand keuzes moet kunnen maken om individuele belangen en vrijheden in balans te brengen met collectieve belangen. Daarmee zijn overheden bij uitstek geschikt om ook transacties vast te leggen. We hebben ze al de macht gegeven om regels aan te passen, dan kunnen ze net zo goed het scorebord bijhouden. Waarom zou de overheid dan met blockchain aan de gang gaan?

Als je leest over alle pilotprojecten, dan gaat het over het vinden van verbeterde processen, meer transparantie en het stroomlijnen van ketens. Ja, dank je de koekoek. Dat kan net zo goed zonder blockchain. Ik ben blij dat onze over­heden mogelijkheden vinden om hun werk te verbeteren. Dat blockchain daarbij als aanleiding gebruikt wordt mag best. Begrijp wel dat blockchain een raar stuk gereedschap is voor een overheid. Wat is nou een overheid die zichzelf niet vertrouwt? Maar ja, met een hamer in de hand ziet alles eruit als een spijker.