Investeren in de ICT’ers van morgen
Het lijkt geen gunstig tijdstip, want de kranten staan bol van kommer en kwel in de sector. Toch stromen de aanmeldingen voor de verkiezing binnen. Kennelijk zijn er ook nu veel bedrijven die willen blijven investeren in het meeopleiden van de ICT’ers van morgen. Die betrokkenheid is van essentieel belang, want leren in het bedrijf is het hart van het beroepsonderwijs. En de komende jaren wordt het gewicht van deze kennismaking met de beroepspraktijk nog groter: kennis en vaardigheden worden straks niet meer geïsoleerd getraind en getoetst, maar krijgen zoveel mogelijk in een realistische setting vorm. Iemand die leert voor systeembeheerder, moet dus laten zien dat hij een softwarepakket óók kan installeren als hij ondertussen vijf verschillende collega’s met heel andere problemen moet helpen. Zulke situaties kunnen worden gesimuleerd op school, maar alleen als opstapje naar de werkelijkheid van een echt bedrijf met alle verschillende collega’s, afdelingen, technologieën, producten en klanten. Beroepsonderwijs zonder leerbedrijven is als zwemles zonder water: je kunt de bewegingen leren, maar de kans is tien tegen één dat je in het echt eerst een tijd kopje onder gaat. Dat willen we uiteraard voorkomen, niet alleen omwille van de leerlingen, maar ook omwille van hun werkgevers. Een MBO diploma moet garanderen dat de eigenaar zijn salaris waard is. Tegelijk moet het duidelijk maken wat er precies aan competenties verwacht mag worden. Dat laatste is niet vanzelfsprekend. Tot een paar jaar geleden kende het MBO een wildgroei van ICTopleidingen. Daar is nu een einde aan gemaakt. Loket MBOICT (een samenwerkingsverband van de kenniscentra Ecabo en VEV) zorgt voor een overzichtelijk aanbod van diploma’s en geeft veel informatie over opleidingen, bijvoorbeeld via een nieuwsbrief. Die duidelijkheid was broodnodig, want de combinatie ICT en MBO zal niet iedereen vertrouwd voorkomen. Traditioneel is de ICTsector het terrein van HBO’ers en academici. De laatste jaren echter is dat steeds minder vanzelfsprekend. ICT is immers geen ‘rocket science’ meer. Vaak wordt het werk gedomineerd door taken die een MBO’er uitstekend en met heel wat meer enthousiasme kan uitvoeren. Denk maar aan helpdeskwerk, of aan het installeren of het testen van software. Steeds meer mensen in het bedrijfsleven beseffen dit ook. Dat bleek onder meer uit een enquête die Loket MBOICT vorig jaar liet uitvoeren door NIPO Consult: 44 procent van de ondervraagden verwachtte dat de vraag naar ICTmedewerkers op MBOniveau de komende drie jaar stijgt. Het lijkt er dus op dat de arbeidsmarkt voor ICT’ers nu echt volwassen wordt. De nieuwe ICTopleidingen in het MBO bleken een doorslaand succes. De scholen reageerden enthousiast en de leerlingen stroomden binnen. Des te groter de teleurstelling toen kort daarop de hoogconjunctuur omsloeg en vooral de ICTsector het zwaar te verduren kreeg. Het middelbaar beroepsonderwijs merkte de gevolgen al snel. Door outsourcing en reorganisaties hebben veel bedrijven geen capaciteit of behoefte meer om stagiaires te begeleiden. Vooral voor de ‘lagere’ ICTopleidingen zijn heel moeilijk stageplaatsen te vinden. In de contacten met leerbedrijven had Ecabo deze bui al zien hangen. In de macrodoelmatigheidsadviezen voor 20022003 waarschuwden we voor het tekort. Een deel van de regionale opleidingencentra (ROC’s) de scholen van het MBO heeft dan ook het aanbod van ICTopleidingen ingeperkt. Daarnaast werken we samen met ROC’s en andere kenniscentra om zoveel mogelijk stageplaatsen te vinden voor de leerlingen. Hebben we hier een klassiek voorbeeld van de ‘varkenscyclus’: de vraag wordt gevolgd door een aanbod dat weer leidt tot een overschot? De tijd zal het leren. Elk verstoord evenwicht is hoe dan ook tijdelijk. En ook bij teruggang is het belangrijk om je voor te bereiden op hernieuwde groei: dat is de keerzijde van de varkenscyclus. Wellicht toont de strijd om de titel ‘ICTleerbedrijf van het jaar’ aan, dat veel bedrijven weten dat het bieden van stageplaatsen niet alléén een kwestie is van maatschappelijk ondernemen. Wim Streumer is algemeen directeur van Ecabo, kenniscentrum voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven.