Wees kritisch op de AI-hype
De IT-wereld is best gevoelig voor hypes, zo blijkt keer op keer. Ooit werd het internet zelf gezien als hype, maar in een techfenomeen met overtrokken verwachtingen kan een waardevolle ontwikkeling schuilen. Daarvoor moeten we wel tot relativerend inzicht komen; de zeepbel doorprikken. Bill Gates pitchte 30 jaar geleden het internet aan een verveelde David Letterman, weet auteur Aaron Mirck nog die nu de blik richt op AI. Dat is een tool, geen doel, schrijft hij.
Shutterstock, iQoncept
Generatieve AI is een hype die andere oplossingen overschaduwt. Laten we niet vergeten dat AI een tool is – en geen doel an sich. En laten we vaker stilstaan bij de ethische implicaties van AI.
AI-FOMO
Generatieve AI groeide de afgelopen jaren in razend tempo uit tot een hype. Er lijkt zelfs sprake te zijn van AI-FOMO; angst om de Ongekende Mogelijkheden van AI (tm) te missen. Daardoor zijn er veel organisaties en professionals die ‘iets’ met AI willen doen. Dat is het domste wat iemand kan uitkramen.
Een loodgieter gaat niet naar zijn werk met het doel om een bepaalde knijptang te gebruiken, maar de zogenaamd pienterdere laptopklasse verwart tool nog vaak met doel. Begrijp me niet verkeerd: (generatieve) AI kan organisaties met veel uitdagingen helpen. Maar AI is nu zo’n enorme hype dat het alternatieve oplossingen overschaduwt. Ook als die alternatieven goedkoper, beter, ethischer of slimmer zijn.
Een voorbeeld ter illustratie. Dagelijks zijn kenniswerkers zo’n 2,5 uur per dag kwijt aan e-mail. Zonde van de tijd. Professionals worden ongetwijfeld productiever als ze hun mails laten schrijven door AI-tools. Tachtig procent van de kenniswerkers heeft hun mailbox echter altijd openstaan, wat voor veel afleiding zorgt. Vaker de mailbox met rust laten, is effectiever, maar gedragsverandering is nou eenmaal niet zo sexy als een flitsende AI-tool van een tech-CEO met een rockstar-status.
Risico’s van AI
Er wordt wel gediscussieerd over AI, maar de discussie beperkt zich vaak tot de vraag of AI voor massale werkloosheid zorgt, of het slimmer wordt dan de mens of dat het de mensheid in zijn voortbestaan bedreigt. Deze risico’s in de verdere toekomst hebben niets met de werkelijkheid te maken. Concreter zijn de risico’s in het heden.
OpenAI (het moederbedrijf van ChatGPT) maakt volgens diverse aanklachten inbreuk op het auteursrecht, omdat het zonder toestemming artikelen van The New York Times en de Volkskrant gebruikt. Er zijn critici die voor deze praktijk een simpele en heldere beschrijving hebben: diefstal. Maakt dat gebruikers van ChatGPT en Microsoft CoPilot dan medeplichtig?
Milieubelastend
Naast deze legale en ethische overweging zijn er nog wat AI-eigenschappen het overwegen waard. Zoals energieverbruik. Het gebruik van generatieve AI is flink belastend voor het milieu. Elke vraag aan ChatGPT zorgt voor evenveel CO2-uitstoot als de productie van een plastic tasje. OpenAI gebruikt in 2027 evenveel stroom als heel Nederland. Het internet zorgt voor evenveel uitstoot als de hele luchtvaartindustrie.
Een andere kritische overweging betreft arbeidsethiek. AI-bedrijven laten namelijk slecht betaalde werknemers in het globale zuiden aanstootgevende content filteren, waarbij die goedkoop ingehuurde krachten psychisch leed oplopen. Soms wordt dit werk zelfs gedaan door kinderen. De AI-industrie doet in dat opzicht denken aan de mode-industrie, dat even vervuilend is en laaggebetaalde arbeidskrachten in het globale zuiden uitbuit in sweatshops.
Laten we daarom niet vergeten dat AI een tool is – en geen doel. Op dit moment lijkt er tussen die twee geen onderscheid. Het is hoog tijd om voorbij de hype te kijken en niet alleen de kansen, maar ook de beperkingen en risico’s van AI in ogenschouw te nemen.
Reacties
Om een reactie achter te laten is een account vereist.
Inloggen Word abonnee