Afkortingen

Nuiten schreef zijn lexicon uit frustratie. Hij was docent Franse taal en letterkunde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Geregeld vroegen zijn studenten hem naar de betekenis van een Franse afkorting of hoe ze een Nederlandse afkorting in het Frans moesten vertalen. Hij moest hun zo vaak het antwoord schuldig blijven dat hij aan een lijst met afkortingen begon die in twintig (!) jaar tijd uitdijde tot een bestand van maar liefst zevenduizend (!) A4’tjes. Bij de meeste afkortingen geeft hij een vertaling, niet alleen in het Frans, maar soms ook in het Engels, Duits, Spaans, Italiaans, Latijn en Portugees ­ Nuiten is duidelijk een doorzetter. Eigenwijs is hij ook, want hij heeft ervoor gekozen om ‘wanneer er van meertaligheid sprake is’ de Franse afkorting als ingang te gebruiken. Zo lees je als vierde betekenis bij BTW ‘zie: TVA’. Bij TVA krijg je vervolgens eerst de vertalingen/tegenhangers van BTW in het Frans, Engels, Australisch, Duits, Spaans, Italiaans en Portugees, om pas in de laatste regel terecht te komen bij de Nederlandse verklaring van de afkorting, namelijk ‘Belasting op de Toegevoegde Waarde’. Niet iedereen zal dit even handig vinden, maar echt onoverkomelijk is het niet, want in een digitaal bestand kun je razendsnel zoeken (het is te bestellen via h.nuiten@chello.nl en kost 25 euro). De samenstellers van het afkortingenwoordenboek van Van Dale zijn overigens ook opvallend eigenwijs geweest, maar met een ander resultaat. Er verschijnen al zeker 150 jaar afkortingenwoordenboeken in het Nederlands en stuk voor stuk blinken ze uit door enorme saaiheid. Meer dan een verklaring van een afkorting geven ze niet en in bijna al die boekjes vind je dezelfde soort afkortingen. De Boer en De Smit hebben de afkortingen in de bestaande Van­Dale­woordenboeken bekeken en zijn vervolgens ijverig gaan verzamelen in kranten en tijdschriften, een werkwijze die overigens ook door Nuiten is gevolgd. Uiteindelijk hebben zij 16 duizend afkortingen opgenomen, en nu eens niet met alleen een verklaring, maar ook met aanvullende encyclopedische informatie. Zo staat bij allerlei instanties en bedrijven kort vermeld wat ze doen, wanneer ze zijn opgericht, of ze nog bestaan en zo nee, hoe hun opvolger heet ­ heel erg handig. Per afkorting verwijzen zij bovendien naar een van de 32 spellingregels voorin het boek, en bij de meeste afkortingen staat de uitspraak aangegeven. In het Van­Dale­boek zijn wel schertsend gevormde afkortingen opgenomen, maar de samenstellers hebben geen onderdak geboden aan zogenoemde herinterpretaties van afkortingen, van het type IBM staat voor ‘I Blame Microsoft’. Ik begrijp dat wel, maar toch vind ik het jammer, want soms zijn die herinterpretaties wel degelijk de moeite waard. Na de zomer kom ik hierop terug. Reacties en aanvullingen naar e.sanders@wkths.nl