Blijf in beweging

Want misschien wel belangrijker dan dit soort zelfonderzoek, zijn de signalen uit de buitenwereld. En die merk je niet op, als je teveel met jezelf bezig bent. "Je hoort het vaak van mensen met een burn-out. Dat ze signalen hebben gemist, die ze achteraf best herkennen."
Om wat voor soort signalen gaat het dan? "Verminderde energie, geen zin in het werk, veel conflicten op het werk... dat hoeft overigens niet altijd aan het werk zelf te liggen. Ook uit de privésfeer kunnen signalen komen. Daar moet je naar luisteren. Het is dan de kunst om kritiek als feedback te horen, zelfs als die niet zo wordt gegeven. Probeer je over je gekwetste gevoelens heen te zetten en vraag door. Wat is er mis? Wat zit erachter? Dan kun je er iets mee doen."

Voorkomen dat je vast komt te zitten
"Het is heel belangrijk dat je jezelf in je vak blijft ontwikkelen. Eigenlijk moet je elk jaar iets aan je ontwikkeling doen, op werkinhoudelijk of persoonlijk vlak. Zo voorkom je dat je vastloopt in je werk," zegt Balster. Die bijscholing kent vele vormen, van technische cursussen tot het verder ontplooien van communicatieve vaardigheden. "Of zelfs investeren in je fitheid, door een jaar lang veel aandacht te besteden aan je lijf. Zodat je fysiek goed in je vel zit."
Het valt Balster op dat vooral IT’ers een barrière voor zichzelf opwerpen om maar niet teveel aan die ‘zachte’ kanten te hoeven werken. "IT’ers noemen zichzelf techneuten, als een soort verontschuldiging dat ze alleen maar verstand hebben van techniek. En dus alleen maar rationeel en logisch bezig kunnen zijn. Maar er komt een moment waarop iedereen zich realiseert dat het leven niet alleen uit logica bestaat. Bijvoorbeeld omdat je een kind krijgt, of omdat een ouder overlijdt. Dan heb je die zachte, sociale vaardigheden hard nodig."
Ook in het werk worden die vaardigheden steeds belangrijker, zegt Balster. "In een kennis- en diensteneconomie is communicatie en inlevingsvermogen erg belangrijk. Elke IT’er heeft daarmee te maken. Ook de techneut die een systeem moet repareren, moet van de gebruiker horen wat de klachten zijn."
Het goede nieuws is volgens Balster dat elke IT’er over deze vaardigheden beschikt. "Iedereen kan met mensen omgaan. Soms moet het eruit gehaald worden, maar iedereen heeft die vaardigheid. Zelfs de meest technische IT’er heeft familie, vrienden, buren... Daar gaat hij toch ook mee om? Er is een gezegde, ik weet helaas niet meer van wie, dat gaat als volgt: als mensen op hun werk komen, dan hangen ze met hun jas ook zichzelf aan de kapstok. Dat is raar. Want de privésfeer is niet zo heel anders dan het werk en je kunt er dus veelal dezelfde vaardigheden gebruiken. Als je zegt dat je het niet kunt, dan doe je jezelf tekort."

zachte vaardigheden bijhouden
"Mijn advies? Zorg dat je vakinhoudelijke ontwikkeling hand in hand gaat met je niet-technische competenties," zegt Henk Drenth. Hij is bij LogicaCMG verantwoordelijk voor ‘human resource development’, oftewel loopbaanbegeleiding. Die begeleiding wordt bij de dienstverlener zeer serieus genomen. Elke medewerker heeft een persoonlijk ontwikkelplan, waarin hij met zijn manager vastlegt wat hij over twee jaar wil doen, welke opleidingen hij daarvoor nodig heeft en welke competenties hij verder moet ontwikkelen. Dit plan, PDP genaamd, wordt elk jaar bijgewerkt. "Het is een soort contract tussen medewerker en manager. We hebben het in 2005 expres geformaliseerd, om te voorkomen dat de waan van de dag ervoor zorgt dat de doelen uit het oog worden verloren en men geen tijd meer vrijmaakt voor opleidingen, coaching en dergelijke." Dit systeem voorkomt dus dat medewerkers vast komen te zitten, want ze worden als het ware gedwongen om aan hun ontwikkeling te werken. "Het is een voortdurende dialoog tussen de medewerker en de manager. Dat moet ook zo zijn: loopbaanbegeleiding is een verantwoordelijkheid van het lijnmanagement." Toen het PDP, dat al langer bestond, in 2005 werd geformaliseerd, kreeg het management een training in de begeleiding van medewerkers. "Managers hebben een stimulerende rol. Zij moeten hun medewerkers in beweging zien te krijgen." Medewerkers bij LogicaCMG kunnen kiezen uit tien carrièrepaden, die elk bestaan uit zes niveaus. "Bij de ontwikkeling leggen we sterk de nadruk op niet-technische competenties. Zoals leiderschapsvaardigheden, vergadertechnieken en schriftelijke vaardigheden. Deze komen terug op elk niveau, al geldt dat voor het ene niveau wat meer dan voor het andere."