De nieuwe verzuiling: SaaS
De totale SaaS-markt zal dan 19,3 miljard dollar bedragen. Deze voorspelde enorme groei is te verklaren door het aantrekkelijke onderliggende model. SaaS-diensten zijn relatief goedkoop en eenmaal gehuurd, vrijwel direct geschikt om te worden gebruikt. Dit is mogelijk omdat de SaaS-provider is gespecialiseerd in het proces dat hij ondersteunt. Door deze kennis kan hij vaak heel bruikbare en rijke basisfunctionaliteit leveren.
Daarnaast maakt het huurmodel van SaaS het eenvoudig de overeenkomst te beëindigen en is de kans op vendor lock-in kleiner. Zeker in combinatie met het feit dat elk bedrijf al een kant-en-klare infrastructuur heeft om SaaS af te nemen (een internetaansluiting), lijkt SaaS een ideale situatie. Immers: lage kosten per gebruiker, een grote mate van flexibiliteit, standaardinteroperabiliteit en een ruime functionaliteit. Er ligt echter een wezenlijk gevaar op de loer. Een typische SaaS-omgeving integreert alleen via de ‘voorkant’ met bestaande applicaties van de klant. Diepere vormen van integratie zoals bedrijfsinformatie, vindt plaats doordat medewerkers ‘handmatig’ informatie overtypen of via een download importeren in de eigen systemen. Dit is voor de lange termijn een verre van ideale situatie. Bij één SaaS-systeem zal het wellicht niet direct voelbaar zijn, maar zodra er meer voorzieningen bij verschillende dienstverleners worden afgenomen, zal de onderneming merken dat geïntegreerde bedrijfsvoering al snel onmogelijk wordt.
Waarom wordt een SaaS-applicatie dan niet standaard met integratiemogelijkheden geleverd? Het antwoord op deze vraag wordt duidelijk wanneer we het model vanuit de leverancier beschouwen. Het primaire belang van een SaaS-provider is het behouden van de klant, het uitbreiden van de marktpositie en het beschikbaar stellen van generieke diensten tegen een lage ‘huurprijs’. Het inbouwen van allerlei klantspecifieke behoeften ligt niet in het verlengde van deze doelen, laat staan voorzieningen voor integratie met de eigen, specifieke omgeving van de klant. Elke SaaS-provider heeft er een voorkeur voor om zijn voorzieningen stap voor stap uit te breiden totdat de diensten niet meer op zichzelf staan, maar een platform vormen. Dit helpt om zijn klanten verder aan zich te binden. De bekendste speler in de SaaS-wereld, SalesForce.com, noemt deze strategie ‘platform as a service’, oftewel PaaS.
Deze strategie is niet nieuw en ook niet per se slecht. We kennen deze uit de ERP-wereld, waar SAP en andere al jaren succesvol een vergelijkbare strategie voeren en veel bedrijven hebben hiervan geprofiteerd tijdens hun eigen groei. Voor bedrijven die echter geen ‘wall to wall’ SaaS-oplossing willen, is dit natuurlijk geen aantrekkelijk idee. Helemaal afblijven dan? Ook niet altijd handig: SaaS-dienstverlening kan erg interessant zijn voor de afnemer vanwege de eerdergenoemde voordelen.
Om deze voordelen te kunnen combineren met de op maat ingerichte eigen omgeving, is dus integratie nodig met de eigen systemen. Er zijn veel niveaus waarop (geautomatiseerd) kan worden geïntegreerd. De belangrijkste vormen worden hier kort genoemd aan de hand van een voorbeeld:
▪ Het integreren van de grafische interface. Een voorbeeld hiervan is het tonen van een onlinerouteplanner op het eigen intranet.
▪ Het integreren van processen. Een voorbeeld hiervan is de ziekmelding die de gebruiker stapsgewijs van het HRM-systeem naadloos naar de arboapplicatie brengt.
▪ Het integreren van diensten. Een klassiek voorbeeld hiervan is de dienst ‘boek vakantie’, die is samengesteld uit de dienst ‘boek vlucht’ en ‘boek hotel’.
▪ Het integreren van informatie. Een voorbeeld hiervan is het integraal weergeven van de actuele personeelskosten uit het HRM-systeem ten opzichte van de gerealiseerde kwartaalcijfers uit het financiële systeem.
Idealiter wordt een SaaS-applicatie aangeboden op zo’n manier dat elk van deze vormen van integratie zonder meer en volgens open standaarden kan worden bereikt, liefst aangevuld met ondersteunende diensten om de aansluiting te configureren, bijvoorbeeld de mogelijkheid om servicemodules met elkaar te laten samenwerken, of voor het definiëren van een proces. Een ander voorbeeld van een ondersteunende dienst is de mogelijkheid om bijvoorbeeld transformatie van brondata naar wens in te richten. De ene ‘klant’ is immers de andere niet.
Door deze set integratiediensten te bundelen, eventueel aangevuld met een management- en rapportagemodule, ontstaat een dienst op zichzelf. Interessant wordt het als deze dienst ook wordt aangeboden volgens het SaaS-model. Hiermee wordt immers voorkomen dat er alsnog een vendor lock-in ontstaat met de aanbieder van de integratie. Hierdoor ontstaat ‘integration as a service’ (IaaS): flexibiliteit op huurbasis. Een terechte vraag is wie deze dienst zou kunnen aanbieden. Aan de ene kant van het spectrum staat een volledige integratie binnen het domein van de SaaS-afnemer en aan de andere kant die binnen het domein van de SaaS-leverancier. Beide modellen zijn echter onwerkbaar. Zoals betoogd heeft de SaaS-leverancier immers geen belang bij het openstellen van zijn software en heeft hij daarnaast geen weet van de koppelvlakken binnen het domein van afnemers. Aan de andere kant is het een extreem kostbare zaak voor SaaS-afnemers als die voor elke nieuwe dienst opnieuw een volledige integratie met de eigen omgeving moeten bekostigen. Hiermee wordt de belangrijkste reden om SaaS in te kopen immers tenietgedaan: lage implementatiekosten. Dit leidt tot de conclusie dat er een onafhankelijke partij nodig is die zowel de belangen van de SaaS-leverancier als van de SaaS-afnemer kan behartigen.
Dit is waar de System Integrator (SI) in het spel komt: hij kan de rol van IaaS-provider vervullen. Een SI kan de vereiste organisatiekennis en technologische expertise combineren met integratie-ervaring en zo IaaS-oplossingen in de markt aanbieden, inclusief de hosting daarvan. Daarnaast hebben met name de grotere SI’s de schaalgrootte die noodzakelijk is om de inspanning en de kosten van het onderhouden van koppelingen naar SaaS-diensten te kunnen beheersen.
Kortom, SaaS biedt veel voordelen, maar kent ook een schaduwzijde in de vorm van moeizame integratie. Hoe aantrekkelijk een directe relatie tussen aanbieder en afnemer ook lijkt te zijn, het integreren van een aantrekkelijk geprijsde dienst kan immers de nodige hoofdbrekens opleveren. Ook in deze tijd waarin gezamenlijk inkopen van diensten kritisch wordt bezien, kan het inzetten van een SI-partij als Service Integrator in plaats van als System Integrator tussen afnemers en leveranciers belangrijk bijdragen aan het voorkomen van verzuiling in deze nieuwe generatie procesondersteuning.
Robert Mekking is Innovation Manager bij Atos Origin. Hij is ‘thought leader’ in het domein Applicatieontwikkeling & -Integratie (robert.mekking@atosorigin.com).
Peter Stamps is productmanager Keteninformatisering bij Atos Origin (peter.stamps@atosorigin.com).