Er komt beweging in de methodenjungle

Het zal een kenmerk zijn van een jong vakgebied dat zichzelf nog volop aan het ontdekken is: in de IT wordt opmerkelijk veel tijd besteed aan methoden voor systeemontwikkeling en architectuur. Veel grotere organisaties houden er complete afdelingen van huismethodologen op na. Die werken fulltime aan de evaluatie en selectie van methoden en bijbehorende ondersteunende tools. Op een onderwerp als ‘method engineering’ kun je met vlag en wimpel promoveren. En hoewel de stammenstrijd tussen aanhangers van specifieke ontwikkelmethoden niet meer op het scherp van de snede wordt uitgevochten, zijn er nog steeds evenveel aanpakken als er bonbons zijn in Antwerpen. Vaak gaat het nog om gesloten bastions ook: grotere organisaties houden er graag hun eigen, bedrijfsspecifieke methoden op na, terwijl commerciële leveranciers woekerprijzen vragen of cruciale bestanddelen voor zich houden. IT-architecten koesteren hun eigen methoden en raamwerken en besteden dolgraag een deel van hun dure tijd aan het vergelijken van hun favorieten met andere benaderingen. In het door vakbroeders stukgelezen boek ‘How to Survive in the Jungle of Enterprise Architecture Frameworks: Creating or Choosing an Enterprise Architecture Framework’ worden maar liefst veertien verschillende raamwerken voor enterprise-architectuur onder de loep genomen. Van de weeromstuit wordt zelfs een extra raamwerk geïntroduceerd: om raamwerken met elkaar te kunnen vergelijken. Geheim Toch lijkt er nu beweging te komen in deze methodenjungle. Voortgestuwd door de transparantie van het internet komen aanpakken en raamwerken beschikbaar. Ze kunnen vrij worden bekeken en gedownload, zoals Togaf (The Open Group Architectural Framework) van het internationaal opererende standaardisatieconsortium The Open Group en zoals Cobit (Control Objectives for Information and related Technology) van het IT Governance Institute, een raamwerk dat de activiteiten van een IT-afdeling zeer gedetailleerd beschrijft. IBM, in de afgelopen jaren er niet bepaald op achteruitgegaan door bemoeienissen in de open-sourcewereld, doneerde kortgeleden grote delen van de veelgebruikte RUP-(Rational Unified Process)-methode en bijbehorende tools aan de open gemeenschap. Als onderdeel van het al langer succesvolle Eclipse-project, ontwikkelt zich nu snel een nieuwe methode voor systeemontwikkeling (BUP: Basic Unified Process) die alles mee lijkt te hebben om een wereldstandaard te worden. Het geheim zit hem niet alleen in het feit dat deze open methoden en tools gratis zijn. Misschien nog wel belangrijker is dat de verdere evolutie een democratisch proces is, dat wordt gestuurd door de vrijwillige inbreng van belangstellende partijen en individuen. Geheel in de stijl van open source dus, hoewel de invulling per geval kan verschillen. The Open Group bijvoorbeeld, behoudt het intellectuele eigendom van haar standaards en alleen de betalende leden van het consortium kunnen werken aan nieuwe, verbeterde versies. En binnen het Eclipse Process Framework (EPF) kan weliswaar iedereen ideeën aanleveren, maar het is slechts een bewezen gezelschap van ‘committers’ dat daadwerkelijk wijzigingen kan doorvoeren in de producten. Hoe dan ook, de transparantie en democratisering van methoden en tools maakt het een stuk makkelijker om tot echte, wereldwijde standaards te komen. De acceptatie ligt een stuk hoger dan bij producten die nadrukkelijk door één leverancier worden gevoerd en dat helpt nogal eens om politiek beladen hinderpalen uit de weg te ruimen. Werkloos Maar er zijn meer overwegingen die de businesscase van open methoden en tools onderbouwen. Een voor de hand liggende overweging is kostenbesparing: een standaard, gratis te downloaden methodenproduct is kosteneffectiever dan de vaak dure licenties die aan commerciële leveranciers moeten worden betaald. En omdat de open gemeenschap de krachten bundelt bij het onderhouden en verder ontwikkelen van de methoden en tools, hoeven er ook geen onderhoudskosten te worden gebudgetteerd. Zelfs het selectietraject wordt een stuk eenvoudiger door de criteria scherp te stellen op publieke, open standaards. De huismethodologen krijgen het op die manier wel veel rustiger, maar die houden dan kostbare tijd over om hun capaciteiten in te brengen in échte projecten, waarin échte architecturen en systemen worden ontwikkeld. Een andere overweging is de ‘Fishbowl Society’ anno 2006. In die pijnlijk doorzichtige bol wordt de druk van strakker aangetrokken wet- en regelgeving steeds meer gevoeld. Veel beursgenoteerde ondernemingen krijgen te maken met verschijnselen als de Sarbanes-Oxley Act, waarin bestuurders persoonlijk verantwoordelijk worden gesteld voor een correcte, beheersbare bedrijfsvoering. En onder die bedrijfsvoering wordt ook nadrukkelijk het reilen en zeilen van de IT-afdeling verstaan, zeker waar organisaties afhankelijk zijn van juist functionerende systemen. Er wordt daarom weer meer dan in het recente, lichtzinnige verleden aandacht besteed aan professionalisering. En als het even kan zelfs op een ostentatieve manier: door te werken met publieke, standaardmethoden en -raamwerken maak je volstrekt helder op welke manier je de bedrijfsvoering van de IT-afdeling hebt ingericht. Om die reden prefereren auditors een voor iedereen toegankelijk raamwerk als Cobit (voor de IT-governance) boven commerciële, gesloten aanpakken of - nog erger - de resultaten van huisvlijt. Offshore Een laatste, cruciale overweging ligt in globalisering. Die beperkt zich allang niet meer tot trendy marketingslogans. In het kielzog van Amerika en Groot-Brittannië worden ook in Nederland meer en meer projecten samen met offshorepartners uitgevoerd. Wie succesvol wil samenwerken met bijvoorbeeld ontwikkelaars en testers uit India, merkt dat een rigide standaardisatie van de wederzijdse processen en producten van levensbelang is. En de kansen op het bereiken van die standaardisatie gaan er een stuk op vooruit als er wordt aangesloten op wereldwijd bekende en geaccepteerde aanpakken en tools. Ook aan de ‘andere kant’, met name in India, is er een voorkeur voor open, gepubliceerde methoden. Door je daarin te laten scholen en je te specialiseren, maximaliseer je de aantrekkelijkheid op de arbeidsmarkt, ook als je - niet geheel ongebruikelijk - in de loop van de jaren regelmatig van werkgever wisselt. Het is daarom dat in India het aantal publiek gecertificeerde IT’ers (bijvoorbeeld in methoden als Togaf) razendsnel toeneemt. En het Westen rent daar sterk hijgend achteraan. Democratisch Methoden en tools worden dus om goede redenen meer transparant, zowel in hun verschijning als in de manier waarop ze verder evolueren. Aansprekende voorbeelden zijn Togaf en het Eclipse Process Framework. Organisaties laten zich leiden door overwegingen rond kostenbeheersing, versimpeling, wet- en regelgeving en de toename van offshoreprojecten. De transparantie wordt mogelijk gemaakt door het democratiserende effect van het internet, eigenlijk op dezelfde manier als dat met open source is gebeurd. Een onderwerp op zich. Tolido is CTO Noord-Europa en Asia Pacific voor Capgemini en Governing Director van de Open Group.Links www.opengroup.org www.eclipse.org/epf www.isaca.org/cobit.htm