Geen toekomst voor programmeurs

Vrolijk signeert hij zijn boeken op een bijeenkomst van Cap Gemini Ernst & Young. Ivar Jacobsen is een begrip in de programmeerwereld. Al sinds hij in 1968 bij Ericsson ging werken, benadrukt hij de noodzaak van het gebruik van componenten en modelleertechnieken in de softwareontwikkeling. Nu werkt hij onder de paraplu van gereedschappenleverancier Rational verder aan zijn ideeën, samen met Grady Booch en James Rumbaugh, met wie hij de standaardmodelleertaal UML ontwikkelde. Leken Kunnen volstrekte programmeerleken binnenkort gaan programmeren? Niet in de nabije toekomst. “Het hele programmeren van de grond af door leken is een langetermijndoel, maar je moet je er wel op richten. Het heeft geen zin over een tijd te praten, maar ik ben er zeker van dat het gebeurt”, zegt Jacobson. Hij denkt aan een soort expertsysteem, bestaande uit intelligente ‘agents’, dat tussen de opeenvolgende procesfasen en de gereedschappen zijn werk doet. De agents helpen de ‘programmeur’ door het proces door bijvoorbeeld herbruikbare componenten te vinden en met andere bezigheden te helpen. “Ik zie grote stappen voorwaarts met agent-technologie”, zegt Jacobson. Hij heeft geld gestoken in een bedrijf dat een regeltaal voor agents heeft ontwikkeld en een ‘rule engine’ en een compiler. “Er zit geen magie in. Er zijn al agents, maar die moeten alleen nog wat sneller worden, want ontwikkelaars zullen nu zeker niet steeds gaan zitten wachten tot de agent eindelijk eens suggesties doet. Maar ik heb het gebruikt zien worden en het is echt fantastisch.” Jacobson leunt met zijn beweringen zwaar op de veronderstelling dat softwarecomponenten hergebruikt worden, een notie die tot dusver nauwelijks bewaarheid is. “Dat we nog steeds over hérgebruik praten, betekent al dat we het niet doen.” Maar Jacobson weet zeker dat dat verandert. Zelfs de meest notoire maatwerkontwikkelaars – banken, telecombedrijven, de luchtvaarsector – zullen inzien dat ze hun eigen softwarecomponenten niet eeuwig als een concurrentievoordeel kunnen blijven zien. Onontkoombaar “Als zij die componenten niet op de markt brengen, doet iemand anders het. Die zal er succes mee oogsten en de standaard vastleggen. In iedere branche zal er uiteindelijk één bedrijf zijn die componentenleverancier wordt: in de bankwereld, in de verzekeringswereld, in telecom, in de luchtvaart enzovoort.” Van systeemintegratoren zal vervolgens ook geëist worden dat ze die componenten gebruiken en niet zelf aan het ontwikkelen slaan. Er zal een grote internetmarktplaats voor componenten ontstaan. Op de wat kortere termijn verschuift het zwaartepunt in het ontwikkelproces meer in de richting van het ‘frontend’. Nu kost de testfase relatief nog de meeste tijd. Maar het rigoureus in een vroegere fase (analyse) verifiëren van de keuzes (in jargon: voor iedere ‘use case’ een ‘test case’) verandert dat. “Teveel programmeurs denken dat programmeren bestaat uit het creëren en vervolgens oplossen van bugs.” Agents Datzelfde standaard ontwikkelproces – dat bij Rational de naam Rational Unified Process heeft gekregen – is op de wat kortere termijn ook met agents te ondersteunen. “Je leert tijdens het ontwikkelen van software. Je moet wel steeds beslissingen nemen; de gebruikersinterface van het ontwikkelgereedschap kan daar niet veel aan veranderen. Maar de agents kunnen wel steeds meer regels toevoegen.” Een soms bepleite manier om fouten in software te voorkomen is zeer sluitende specificaties te schrijven. “Maar dan kom je eigenlijk op een formele taal en het probleem daarmee is dat niemand die begrijpt. Ik geloof meer in agents die je helpen je informatie te structureren volgens een vast proces.” UML is voor Jacobson een gepasseerd station. Alleen zijn compaan James Rumbaugh werkt nog aan versie 2. “Ik kon er niet meer tegen. Toen wij UML definieerden, was dat de derde keer dat ik een modelleertaal ontwikkelde.”