‘ICT-studies niet gebaat bij advies visitatiecommissie’

Er is echter – ondanks alle inspanningen – nog niet veel veranderd in de beeldvorming. Uit onderzoek van de HBO-I Stichting, het overkoepelende orgaan van informaticaopleidingen aan het Hoger Beroepsonderwijs, blijkt dat scholieren in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs het vakgebied nog steeds puur met techniek associëren. “Om de instroom aan de opleidingen te bevorderen – zeker bij meisjes – moet de voorlichting zich dan ook richten op het informeren over de breedte van het vakgebied. Er moet worden duidelijk gemaakt dat informatica meer is dan techniek”, meent onderzoekster Miranda Valkenburg. Maar die voorlichting heeft volgens haar weinig effect wanneer informaticaopleidingen hun huidige technische invulling handhaven. Valkenburg pleit dan ook voor ingrijpendere aanpassingen, zoals het herontwerpen van opleidingen. Hoge uitval Haaks op de insteek van de voorlichtingscampagnes van bovengenoemde partijen staat het advies van de Visitatiecommissie Informatica, die onlangs de universiteiten bezocht waar de studie (technische) informatica wordt aangeboden. In het visitatierapport uitten de commissieleden hun bezorgdheid over de hoge uitval en het lage rendement van de opleidingen met als belangrijkste oorzaak de verkeerde beeldvorming. Het beeld dat scholieren die aan een universitaire studie informatica beginnen van de opleiding hebben, komt meestal niet overeen met de werkelijkheid. De studie is vaak wiskundiger dan aanvankelijk gedacht. “Het is bij scholieren niet duidelijk dat het een exact vak is met een solide wiskundeondergrond: een goede informaticus heeft een goed abstractie- en structureringsvermogen nodig”, zegt prof. dr. G._Engels, voorzitter van de commissie. Te rooskleurig De visitatiecommissie wijt de hoge uitval onder meer aan een ‘te rooskleurige voorlichting’. ‘De student wordt gelokt door de glamour van fraaie demonstratieprojecten._De harde werkelijkheid van de studie waarin hij onder meer een stevige portie wiskunde moet bestuderen, wordt onderbelicht’, staat in het rapport. Veel opleidingen doen aan voorlichting op facultair niveau, waarbij het element ‘werving’ volgens de commissie de boventoon voert – zoveel mogelijk studenten binnenhalen, in plaats van de geschikte studenten. De kans is groot dat zo niet de juiste studenten worden aangetrokken. En het aantrekken van scholieren die niet geïnteresseerd zijn in bètaonderwerpen, leidt tot studievertraging en -problemen. De commissie vindt dat deze problematiek serieuze aandacht verdient, omdat een gestrande studie vaak niet alleen gepaard gaat met zwaarwegende persoonlijke gevolgen voor de betrokkene, maar ook met verspilling van substantiële publieke middelen. Zij adviseert dan ook de voorlichting aan te passen: “Scholieren moeten meer worden gewezen op het belang van goede cijfers voor de exacte vakken bij informatica”, aldus Engels. Terug in de tijd “Nee, he”, verzucht Machiel de Rooij van Nederland-ICT als hij over het advies hoort. “Ga nou niet weer de nadruk leggen op het bèta-component. Dit werpt ons weer terug in de tijd. Het heeft jaren geduurd om enigszins van het beeld onder scholieren af te komen dat informatica alleen iets is voor nerd-achtige techneuten...” Ook Shirley van Maren-Zoutendijk, communicatie-adviseur bij ICTpunt, kan zich niet geheel vinden in het advies van de visitatiecommissie. “De commissie stelt dat er in de voorlichting van informaticaopleidingen meer de nadruk op de ‘harde’ technische kant gelegd moet worden. Uiteraard zullen erÊpuur technische opleidingen nodig blijven, maar daarnaast is het ook van belang om in de voorlichting wat meer de nadruk te leggen op deÊbrede toepasbaarheid van ICT en aantrekkelijke onderwijsvormen, oftewel de ‘zachtere’ kanten.” Zij benadrukt wel dat voorlichting en inhoud op elkaar moeten aansluiten, om teleurstellingen en uitstroom te voorkomen. “Verder is gebleken uit onderzoek van Axis, dat zowel bij studenten als het bedrijfsleven behoefte is aan ICT’ers die breder opgeleid zijn, en de link kunnen leggen tussen ICT en economie en/of maatschappij. Dit soort ‘herontwerp-opleidingen’ trekken veel studenten in het HBO, omdat het aanspreekt bij de leefwereld van jongeren. Wat dat betreft zou het wetenschappelijk onderwijs wat meer kunnen kijken naar hetÊHBO”, zegt Shirley van Maren-Zoutendijk, communicatie-adviseur bij ICTpunt. Ingehaald Daar is De Rooij het mee eens. “Informaticaopleidingen in het WO worden, als ze niet uitkijken, links en rechts ingehaald door het HBO-I. Er is te weinig diversiteit in academische informaticaopleidingen. Het is nu òf (technische) informatica òf bedrijfskunde met een I-component. Ik zou graag het spectrum verbreed willen zien met een studie daartussenin: een academische informaticaopleiding met een maatschappelijke/bedrijfskundige component”, zegt de Nederland-ICT-woordvoerder. Hij denkt niet dat de urgentie van een verhoogde instroom door de malaise in de ICT-wereld minder is geworden. “De afgelopen twee jaar daalde het aantal inschrijvingen aan informaticaopleidingen aan het WO en HBO licht. Dat lijkt gezien de huidige arbeidsmarkt niet zo’n probleem, maar tegen de tijd dat de huidige eerstejaars van school komen, is er weer een gillend tekort aan ICT’ers._Het is juist nu belangrijk dat de instroom weer gaat stijgen, en dan lijkt het me niet zo verstandig om je te gaan profileren als harde, technische opleiding”, aldus De Rooij.