Itanium krijgt herkansing na valse start van eerste versie

Toen al was duidelijk dat de Itanium onder een weinig gelukkig gesternte was geboren. Door de grote complexiteit kwam de processor minstens anderhalf jaar later dan gepland op de markt. Daardoor waren concurrerende Risc-processors, waar de Intel-chip het vooral tegen zou moeten opnemen, de Itanium inmiddels voorbij gestreefd. Ook begon zich vorig jaar al een terugval in de IT-bestedingen af te tekenen, waarvan nieuwe technologie die zich nog niet heeft bewezen doorgaans als eerste het slachtoffer wordt. Potentiële afnemers keken de kat uit de boom, te meer omdat Intel zelf beloofde dat de opvolger vele verbeteringen zou brengen. Kees van Amersvoort, verantwoordelijk voor Itanium-systemen en de HP 9000 Unix-systemen bij Hewlett-Packard: “De perceptie in de markt was dat de Itanium in korte tijd een groot deel van de bestaande serverchips zou vervangen. Dat is niet gebeurd.” Achteraf bezien is de eerste Itanium voornamelijk ingezet voor ontwikkel- en evaluatiedoeleinden. Met zijn opvolger zal het anders lopen, denkt Van Amersvoort: “De Itanium 2 is een echt productieplatform. Voor HP is het een strategisch product.” De gunstige prijs/prestatieverhouding ten opzichte van Risc-chips wordt volgens hem een belangrijke drijfveer om de Itanium 2 in te zetten voor zakelijke toepassingen. Geïntegreerde cache De specificaties van de Itanium 2 liegen er in elk geval niet om. De chip telt 221 miljoen transistors en beschikt in het topmodel over een level 3 cache (buffergeheugen) van 3 megabyte. Dat is weliswaar 1 MB minder dan bij de eerste Itanium, maar door de integratie van de cache in de processorkern kan de chip ook tijdens complexe, data-intensieve bewerkingen altijd op topsnelheid werken. De goedkoopste Itanium 2 heeft maar 1,5 MB cache. Verder is de breedte van de ‘front side bus’ (FSB) verdubbeld tot 128 bits en de snelheid van deze interne datasnelweg verhoogd van 266 tot 400 MHz. Door dit alles is de bandbreedte ruim verdrievoudigd tot 6,4 gigabit per seconde. De Itanium 2 is verkrijgbaar in versies van 900 MHz en 1 GHz, versus 800 MHz voor de eerste Itanium. Al met al zijn de prestaties van de nieuwe processor met een factor anderhalf tot twee verbeterd ten opzichte van de eerste Itanium. Dat blijkt althans uit tests die Intel heeft uitgevoerd in combinatie met zijn eigen EE8870-chipset. Deze chipset, die overigens pas in het najaar beschikbaar komt, ondersteunt twee tot zestien processors. Eigen chipsets Verschillende computerfabrikanten, waaronder IBM en HP, ontwikkelen eigen chipsets om de prestaties en mogelijkheden van de Itanium 2 verder te verbeteren. Zo heeft HP de driedelige zx1-chipset in petto. Deze maakt bandbreedtes tussen processor en geheugen mogelijk van 8,5 gigabit (voor 1- en 2-wegsystemen) tot 12,8 gigabit (voor 4-wegsystemen). Bovendien is de maximale geheugenomvang verdrievoudigd tot 48 GB. Door de inhaalslag die Intel met zijn 64-bits-platform heeft gemaakt, steekt de prijs/prestatieverhouding nu gunstig af bij die van Risc-processors. Dit blijkt uit benchmarks waarin de Itanium 2, geklokt op 1 GHz, wordt vergeleken met de Ultrasparc III op 1050 MHz van Sun Microsystems. De performance voor transactieverwerking van het Itanium 2-systeem ligt 50 procent hoger terwijl de kosten lager zijn, aldus Intel. Dat neemt niet weg dat aan de Itanium een stevig prijskaartje hangt in vergelijking met Intels eigen 32-bits-Xeon-chips. Het topmodel kost 4226 dollar en de goedkoopste versie nog altijd 1338 dollar. De vraag is ook voor hoeveel bedrijven het echt noodzakelijk is op een 64-bits-platform over te stappen. Intel erkent dat voor negen van de tien klanten een 32-bits-processor volstaat. Business solution specialist Piet de Ruiter: “Met die 64 bits kun je enorm veel geheugen adresseren. Met de Itanium 2 mikken we op applicaties als datamining, high-performance-computing, beveiligde transacties, grote databases en business intelligence.” Analist Nathan Brookwood van het Amerikaanse onderzoeksbureau Insight 64 ziet in de Itanium 2 op termijn een bedreiging voor traditionele Risc-platforms. “Ik verwacht toenemende concurrentie in dit marktsegment. Het is onwaarschijnlijk dat klanten hun Sun- of IBM Power-platforms massaal de rug toekeren. De superieure performance van de Itanium 2-platforms zal echter wel gaan knagen aan de verkoop van proprietary Risc-platforms. Dat proces zal vijf jaar of meer in beslag nemen.”