Rol magneetband wordt belangrijker

De kosten van deze opslag zijn hoog. Dat geldt niet zozeer voor de diskdrives alswel voor de bijkomende posten. Martin kan zo een rijtje opdreunen: “Energie voor het aandrijven van de units. Daarnaast de personeelskosten voor het beheer. Om alle gegevens netjes op de disks te zetten, heb je software nodig. Die moet geregeld worden vernieuwd, wat ook weer geld kost.” Een overstap naar tape kan volgens Martin voor een aanzienlijke besparing zorgen. Opslag op magneetband is een stuk goedkoper dan op disks. Moderne tapedrives plus bijbehorende media krijgen bovendien steeds meer capaciteit en meer mogelijkheden. De software die nodig is voor de aansturing van tapes is goedkoper dan de programmatuur waarmee je disks aanstuurt en tenslotte kunnen tapes met minder mankracht worden beheerd dan disks. Hoge dichtheid Waar Storagetek zich vooral richt op de bovenkant van de markt, is Quantum vooral op het middensegment actief. De ontwerpers van deze aanbieder van magneetbanden weten steeds meer data in een enkele cassette te proppen. Qantum heeft sinds kort een nieuwe cartridge, de SDLT 320, met een opslagcapaciteit van 160 gigabyte. Wanneer gebruik wordt gemaakt van compressie, dan stijgt deze hoeveelheid tot het dubbele. De gegevens kunnen met een maximale snelheid van 16 megabyte per seconde worden uitgewisseld met de aan de drive verbon-den computer. De hoge informatiedichtheid wordt bereikt, door 1058 tracks naast elkaar op een inch te proppen. De gebruikte banden hebben overigens een breedte van een halve inch. Quantum maakt de drives zelf, maar verkoopt daarnaast ook licenties voor de productie, als eerste aan de firma Tandberg. “Wij produceren de drives voor SDLT320, maar dat is nog maar het begin van een lang traject, dat tegen 2006 moet zijn aangeland bij cartridges met een capaciteit van 1 terabyte. Een drive daarvoor moet in staat zijn de gegevens met een snelheid van ongeveer 100 megabyte per seconde over te dragen. Vergeleken bij wat we nu hebben worden er dus nog flinke stappen gemaakt”, zegt Volger Langer, Europees verkoopdirecteur van Tandberg. Om goed met dermate hoge informatiedichtheden te kunnen werken – zo is in de langsrichting van de band sprake van 190.000 bits per inch – zijn speciale technieken nodig. De lees/schrijfkoppen van de tapedrives worden gemaakt op een manier die is afgeleid van het etsen van IC’s. Daarmee kunnen niet alleen zeer fijne details worden gemaakt, het procédé is ook in hoge mate reproduceerbaar. Met andere woorden: de kwaliteit van de gemaakte koppen is constant. Er worden overigens achtvoudige koppen gebruikt, die in één productiegang worden gemaakt. Het uiteindelijke resultaat is, dat acht sporen tegelijk gelezen of beschreven kunnen worden. Tijdens het lees/schrijfproces worden de koppen op exact de juiste plaats gehouden door een op laser gebaseerd servomechanisme. Aan de achterzijde van de tapes bevindt zich een geleidespoor dat met een laser in de drager is ingebrand. Dit spoor van brandputjes wordt met een aftastlaser in de drive gelezen. Met die techniek kunnen ongewenste bewegingen van de tape worden gecompenseerd. Leestechniek Bij het lezen van de tapes wordt een speciale techniek gebruikt, die bekend staat onder de letters PRML. Dit is de afkorting van Partial Response Maximum Likelihood en het is een statistische techniek die ervoor moet zorgen dat binaire waarden die zeer dicht bij elkaar in de buurt liggen toch goed van elkaar te onderscheiden zijn. De fundamenten voor PRML zijn gelegd door een aantal partijen, waaronder Quantum en Lucent, bij laatstgenoemde vooral door de onderzoekstak Bell Laboratories. De techniek maakt gebruik van een aantal stappen, om het gelezen signaal van de koppen te bewerken. De analoge pulsen die van de band worden gehaald worden daarbij opgeschoond, gecombineerd met een afgeleid kloksignaal en omgezet in digitale vorm. Tot zover is het redelijk rechttoe rechtaan, daarna volgt een ingewikkelder stap. De gedigitaliseerde signalen worden door een speciale schakeling, een sequencer, vergeleken met een opgeslagen verzameling bitpatronen. Uit die vergelijking wordt de beste ‘match’ gehaald met als resultaat het gewenste bit. Door deze techniek, aangevuld met code voor foutcorrectie, wordt een zeer betrouwbare opslagmethode gerealiseerd. “Uiteraard is zo’n foutcorrectie nodig, want zou je zonder die code werken, dan vliegen de fouten je om de oren”, zegt Langer van Tandberg. Dit moet zo worden begrepen dat 1 bit per 10 miljard gelezen bits dan fout zou zijn. Met de foutcorrectie daalt het aantal foute bits met nog eens een factor 100 miljoen. Ook Storagetek maakt gebruik van PRML. “Uiteraard”, zegt Martin, “pompen we veel geld in onderzoek en ontwikkeling, maar we hoeven niet alles zelf uit te vinden. Als er een goede techniek door anderen is bedacht dan kunnen we daarvan profiteren.” Authenticiteit Steeds meer overheden leggen een verplichting op, gegevens gedurende een bepaalde tijd te bewaren. Dat kunnen dagen, weken en soms zelfs jaren zijn. Bij het opslaan van die gegevens is het wel zaak, dat de authenticiteit ervan wordt gewaarborgd. Vaak kiest men er dan ook voor om de gegevens op te slaan op een optische schijf, een zogeheten Worm-disk (Write once, read many times). Martin: “Je beschrijft zo’n schijf een keer en je kunt de gegevens daarna net zo vaak aflezen als je wilt. Veranderen, dat wil zeggen opnieuw beschrijven, is niet mogelijk. Het lijkt een ideale techniek, alleen is de capaciteit van zo’n schijf niet groot. Wil je echt grote hoeveelheden informatie opslaan, dan heb je heel veel disks nodig.” Een variant op de geschetste aanpak is de zogeheten Worm-tape, een magneetbandcassette die ook slecht éénmaal beschreven kan worden. Storagetek heeft deze techniek ingebouwd in een speciale versie van de 9840-tapecartridge. De cassette bevat elektronica die ervoor zorgt dat een band maar een enkele keer kan worden volgezet met informatie. “Staat er eenmaal wat op de tape, dan kun je verder schrijven wel vergeten. We hebben de techniek laten testen door een expertteam van de SEC, de Securities and Exchange Commission. Zij hebben de techniek als ‘veilig’ bestempeld”, zo zegt Martin. De elektronica is geïntegreerd in de cassette, waardoor het heel moeilijk wordt om ermee te sjoemelen. Martin: “Natuurlijk zou een vastberaden fraudeur een tape kunnen overschrijven, maar dan moet er dermate veel aan de cartridge geknoeid worden, dat je het altijd kunt zien.”