Voorspellen bespaart op kosten
Met deze ontwikkeling in het achterhoofd zijn het Instituut voor Agrotechnologisch Onderzoek (ATO), Wageningen Universiteit en het Instituut voor Milieu en AGritechniek (IMAG) een samenwerkingsverband aangegaan met ontwikkelaars en installateurs van klimaatbeheersingsapparatuur (Priva Hortimation B.V. en Netagco Tolsma) en weerbureau HWS. Onder de noemer ‘Weer in Control II’ probeert het consortium het automatiseringsniveau in de Nederlandse tuinbouw verder te optimaliseren. Voordeel "Laten we eerlijk zijn, het gaat de tuinder in eerste instantie om het financiële voordeel", zegt projectleider Leo Lukasse van het Wageningse ATO, de initiatiefnemer van het project. "Als er geen markt is voor nieuwe innovaties, houdt het snel op." Hij doelt hiermee op het eerder uitgevoerde project ‘Weer in Control I’, een waterzuiveringsproject waarbij rekening werd gehouden met de verwachte neerslag. Het nut ervan bleek uiteindelijk tegen te vallen, waardoor marktpartijen niet geïnteresseerd waren. Volgens Lukasse is er door het eerste project wel geleerd om te gaan met weersverwachting. De meeste systemen voor klimaatbeheersing in bewaarcellen kijken niet vooruit. Volgens een alsdanprincipe treedt bij een te hoge of lage temperatuur een koeling, verwarming en/of buitenluchtventilatie in werking. Dit zijn processen waarbij veel energie verbruikt wordt. "Koelen door met buitenlucht te ventileren kan enkel als het buiten koud genoeg is. Op die manier aardappelen bewaren tot april of mei is daarom moeilijk. Omdat bewaarders toch steeds vaker willen bewaren tot ver in het voorjaar, zoeken zij steeds vaker hun heil in mechanisch koelen, maar dat betekent vaak hoge installatiekosten en hoge energiekosten." Door in de besturing vooruit te kijken, rekening houdend met de weersverwachting, kan de buitenluchtventilatie zorgvuldiger worden gepland. "We hopen dat daardoor in de toekomst langere bewaring mogelijk wordt, zonder dat dit leidt tot een verhoogde behoefte aan mechanisch koelen", aldus Lukasse. Niet nieuw Op zich is het werken met weersverwachting niet nieuw. Volgens productmanager André de Raadt van Priva zijn er al zo’n driehonderd grote tuinbouwbedrijven die een onlineverbinding hebben met weerbureau HWS. Deze bedrijven hebben een gasverbruik van minimaal 850.000 m3 per jaar en zijn de eerste die zich aan de nieuwe regels moeten houden. "Juist deze nieuwe regels maken het vooruitkijken enorm belangrijk." Iedere zes uur haalt het energie beheerssysteem van Priva de weersverwachting voor de komende 48 uur op bij de servers van HWS. Met Weer In Control hoopt het samenwerkingsverband deze mogelijkheid verder te ontwikkelen en te optimaliseren. "We zullen onder andere onderzoeken of een rendementsverbetering mogelijk is door vaker die gegevens binnen te halen en verder vooruit te kijken tot bijvoorbeeld 72 uur", legt Lukasse uit. "Het gaat om het verleggen van het temperatuurmoment, een verandering die in de tuinbouw aangeduid wordt met temperatuurintegratie. Als je bijvoorbeeld weet dat morgen of de dagen erna de zon schijnt, hoef je ’s nachts niet extra te verwarmen. Zonlicht is immers gratis", voegt De Raadt toe. ATO ontwikkelt daarom een generieke besturingstechnologie die het mogelijk moet maken adequater te reageren op verwachte weerscondities. De rekenmodule krijgt automatisch de verwachtingsgegevens van het weerbureau HWS. Sensoren in een kas leveren de huidige situatie. Tenslotte is er de temperatuurwens van de tuinder, ingesteld al naar gelang het soort gewas. "Op basis hiervan beslist het nieuwe systeem of het noodzakelijk is om meteen energie te produceren of dat het beter is om dit, gezien de verwachting, uit te stellen." Hoog nodig Op die manier zal alleen in hoog nodige gevallen een installatie in de kassen in werking treden. Zodoende kan volgens de berekeningen van het ATO een reductie van het aardgasverbruik in de glastuinbouw van 15 procent gehaald worden. Voor de hele Nederlandse glastuinbouwsector betekent dat een jaarlijkse besparing van 113 miljoen euro. In bewaarcellen voor aardappelen en uien is de besparing volgens de onderzoekers minder. Dit heeft vooral te maken met het lagere energieverbruik in bewaarcellen. Daar is 20 procent reductie van elektriciteitsgebruik mogelijk; een besparing van 92 miljoen euro. Weer In Control II is afgelopen november van start gegaan en duurt tot september 2005. De overheid financiert een belangrijk deel van het miljoenenproject. De resterende kosten dragen de betrokken partijen samen.