Vuilnisman van de IT-wereld

Wie in Nederland een elektrisch apparaat koopt, betaalt een verwijderingsbijdrage. Geld dat wordt gebruikt voor een milieuvriendelijke verwerking van afgeschreven ijskasten, magnetrons, en bijvoorbeeld pc’s. In West-Europa geschiedt deze verwerking doorgaans op ordentelijke wijze. Een grote fabrikant als Siemens organiseerde een aantal jaren terug zelfs persreis naar een Duitse fabriek om te laten zien hoe afgedankte computers tot in de kleinste details werden ontleed en tot ‘schoon’ afval verwerkt. Ook China staat z’n mannetje bij het verwerken van oude computers. In het gebied Guiyu, in het Zuid-Oosten van China, worden oude computers, voornamelijk uit de VS, op grote schaal verwerkt. In korte tijd zijn er talloze werkplaatsen ontstaan die de afgedankte apparatuur verwerken. Vaak zijn het familiebedrijfjes die zich elk voor zich specialiseren in het verwerken van een van de onderdelen. Het metaal van de computerkasten, het plastic van de toetsenborden en beeldschermen, tot en met de contactpennetjes van de vele plugverbindingen in computers. Een deel van de materialen wordt omgesmolten en verwerkt tot ruwe grondstof. Chips worden gesorteerd, de pootjes krijgen een nieuw laagje tin en worden dan doorverkocht aan computerproducenten. Zonder twijfel een levendige handel, maar er is een keerzijde. Van milieumaatregelen heeft men in Guiyu wellicht wel gehoord, maar prioriteit heeft dit allerminst. Hetzelfde geldt voor arbeidsvoorwaarden en veiligheidsvoorschriften. Kinderarbeid is er, zoals in heel Azië overigens, aan de orde van de dag. Kwalijker is dat deze kinderen bijvoorbeeld de toner- en printcartridges openmaken zonder enige ademhalingsbescherming. Aan de keukentafel worden metalen onderdelen met giftige chemicaliën behandeld om goud en zilver terug te kunnen winnen. Het is overduidelijk dat dit schadelijk is voor mens en milieu. Zo schadelijk dat schoon drinkwater gehaald moet worden op 30 kilometer afstand van het gebied waar de computerverwerking geconcentreerd is. Ondanks recente maatregelen van de centrale regering, waardoor een aantal werkplaatsen gesloten is, gaat de verwerking van computers op grote schaal door. Corruptie op lokaal overheidsniveau? Wie er de betrokkenen ter plekke naar vraagt krijgt als reactie een zwijgende glimlach. Kritiek op de overheid is ‘not done’ in dit deel van de wereld. Dat er meer tegen deze praktijken zou kunnen worden opgetreden is duidelijk. Duidelijk is echter ook dat niet alleen de Chinese autoriteiten blaam treft. De Zwitserse milieuorganisatie Basel Action Network (BAN) wijst de Verenigde Staten aan als een van de hoofdschuldige aan de problemen in Guiyu. De Amerikanen maken zich ondanks hun strenge regelgeving rond ‘E-afval’ met een jantje-van-leiden van dit probleem af door hun problemen rond ‘E-waste’ simpel weg naar Azië te exporteren. Volgens BAN kan dit dankzij een tot nu toe geheimgehouden achterdeurtje in de Amerikaanse wetgeving. BAN verklaart dat E-afval snel uitgroeit tot een van de grootste afvalproblemen op aarde. Een man torst een zware mand met computeronderdelen op zijn schouders.