IT-problemen dreigen door ontmanteling Waternet, vrezen medewerkers

Voor de ontmanteling definitief wordt is er goedkeuring nodig van de gemeenteraad en van het waterschap. Parool schreef over een emotionele bijeenkomst waarbij er tranen vloeiden. Veel medewerkers zien de ontmanteling niet zitten vanwege diverse negatieve effecten, zo schrijft de krant. Vooral het uit elkaar trekken van de ict-systemen is riskant volgens een medewerker van afdeling zuiveringsbeheer.

Al jaren grote IT-problemen

Waternet, dat zo’n 1800 medewerkers telt, heeft al jaren grote problemen. Zo bleek begin 2023 dat de data van 48.000 bezoekers van de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn gestolen door hackers. De beveiliging van de website van Waternet bleek een kwetsbaarheid te bevatten, die al in 2021 was ontdekt en toen opgelost. De directeur die belast is met de IT, vertrok per 1 april vorig jaar.

Eind 2020 bleek er al sprake van slechte beveiliging. Én van een uitgevoerde pentest, die echter is verzwegen. De vernietigende uitkomst van deze securitytest is door de directie niet gemeld aan het bestuur, niet gemeld aan toezichthouder Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), en niet gemeld aan cybersecurity-orgaan NCSC (Nationaal Cyber Security Centrum).

Zwakke beveiliging, oude IT

Waternet zou toen "zwakke communicatieprotocollen tussen servers" gebruiken, waardoor  relatief makkelijk versleutelde wachtwoorden en gebruikersnamen zijn te achterhalen. Verder maakte Waternet gebruik van "sterk verouderde besturingssystemen en hardware waarvan de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid(NCTV) zegt dat zij buiten werking zouden moeten worden gesteld", aldus Kamervragen toen hierover.

Het drinkwaterbedrijf stond sinds april 2021 onder verscherpt toezicht van de Inspectie Leefomgeving en Transport. Dit vanwege digitaliserings- en cyberveiligheidsproblemen. Per 1 januari 2023 is dat verscherpte toezicht stopgezet door de Inspectie.

"Waternet heeft aangetoond dat de maatregelen ter verbetering van de cybersecurity zijn geïmplementeerd", verklaarde de inspectiedienst toen. "De eerder door de inspectie geconstateerde tekortkomingen zijn opgelost. De organisatie is in control als het gaat om het beheersen van cybersecurity risico’s. Daarnaast is cybersecurity nu onderdeel van de besturing van de organisatie."

Foute tariefsberekeningen en inhaalrekeningen

Maar daarmee waren de IT-problemen nog niet voorbij. Marktwaakhond ACM heeft in de zomer van 2023 geadviseerd dat er scherper toezicht moet zijn op Waternet. Het bedrijf is namelijk veelvuldig in de fout gegaan met berekeningen van tarieven voor watergebruikers. De oorzaak daarvan zit in de implementatie van een nieuw computersysteem, maar dat zou nu op orde zijn, aldus Waternet in een verklaring begin dit jaar.

Afnemers van het bedrijf zijn hierdoor geconfronteerd met inhaalrekeningen. Die hoeven zij niet in één keer te betalen; Waternet biedt bijvoorbeeld een betalingsregeling of een maatwerkoplossing. AG Connect heeft begin 2021 nog de moeizame IT-migratie belicht. Daarbij ging Waternet over naar Microsoft Dynamics 365, wat de basis werd voor een nieuw drinkwaterfacturatiesysteem. Door een opgetreden 'freeze' plus uitloop daarvan kon Waternet een tijd lang geen rekeningen versturen aan klanten en geen geld bij hun afschrijven.

Een kortere uitvoering van dit artikel is eerder gepubliceerd op Binnenlands Bestuur, zustertitel van AG Connect.