Marktcijfers zijn onbetrouwbaar

Daarbij worden door de verschillende onderzoekers vaak afwijkende definities gehanteerd. Wat verstaan we, om een voorbeeld te noemen, nu precies onder IaaS? En zijn Google en Facebook nu IT-leveranciers of zijn deze bedrijven gewoon intensieve gebruikers van IT (net zoals de banken dat zijn)?

Leveranciers schetsen bijna altijd een te positief beeld van hun toekomst

Aan de vraagzijde is een bevredigende inventarisatie gedoemd te falen omdat de traditionele steekproefmethode om verschillende redenen meestal niet goed werkt en klanten gewoon geen idee hebben hoeveel ze nu precies aan IT uitgeven. Aan de aanbodzijde is sprake van ondoorzichtige waardeketens waarin leveranciers vaak producten en diensten aan elkaar leveren, waardoor alleen een diepgaande toegevoegde-waarde-analyse dubbeltellingen kan voorkomen. Mijn ervaring als marktanalist is dat een gedegen vendor analysis (op basis van omzet, jaarlijkse shipments en werkgelegenheid) de beste basis vormt voor zo’n waardeketenanalyse, waarvan de uitkomsten dan vervolgens de ‘normerende context’ vormen voor specifiek klantgedrag.

Glad ijs

Toekomstige ontwikkelingen zijn helemaal glad ijs. Een belangrijk probleem daarbij is dat betrokken leveranciers bijna altijd een veel te positief beeld schetsen van hun toekomst. Als je die verwachtingen dan vervolgens bij elkaar optelt, kom je tot onrealistisch hoge marktschattingen. Zo beweert Nederland ICT (gebaseerd op input van de aangesloten leden) al 15 jaar dat we te maken krijgen met onwaarschijnlijk grote tekorten aan IT-professionals – een claim die door een historische analyse van de werkgelegenheid in de sector volledig onderuit wordt gehaald, en ook niet is terug te vinden in de salarisontwikkelingen in de branche.

Tellen

Een tweede probleem bij toekomstverwachtingen is dat vaak sprake is van extrapolaties uit het verleden, en dat daardoor revolutionaire veranderingen worden gemist. De pc, het internet, cloud computing en de smartphone zijn voorbeelden van ‘disruptive technologies’ die heersende paradigma’s onderuithalen. Van ondernemingen die de veranderingen niet zagen aankomen of – veel erger – niet konden of wilden accepteren, zijn er te veel om te tellen. Vanwege die onzekere toekomst leiden gedegen toekomstverwachtingen al snel tot verschillende scenario’s. Daarbij horen economische ontwikkelingen een grote rol te spelen, zoals bleek na het uitbarsten van de kredietcrisis: nog altijd heeft de markt zich niet hersteld van de klap die we toen kregen.

We blijven voortmodderen met gammele gegevens

Het is teleurstellend te constateren dat de bereidheid in Nederland om tot ordentelijke marktschattingen te komen, gering is. Marktpartijen zijn niet bereid daar voldoende voor te betalen, en al helemaal niet voor uitkomsten die hen niet welgevallig zijn. Zo blijven we voortmodderen met gammele gegevens en worden we keer op keer verrast door de rauwe werkelijkheid, die vaak een stuk slechter uitvalt dan waarop we hadden gehoopt, om vervolgens te verklaren dat niemand ‘het’ zag aankomen.