Europa is te krampachtig
In de visie van Negroponte is het grote verschil tussen Europa en Amerika dat men hier te krampachtig is. "In Europa is alles met regels dichtgetimmerd. Er is geen ruimte meer om plannen te maken, om risico te nemen, dat slaat uiteindelijk alle initiatieven dood. Ik zeg dat niet omdat ik het als Amerikaan zo graag beter weet. Mijn wortels liggen hier, ik ben een groot deel van mijn tijd in Europa, geloof me ik houd van alles in dit oude continent, maar toch..... Ik zal je een voorbeeld noemen. Wij vierden eind vorig jaar Kerst in familiekring in Europa en tijdens die dagen vertelde mijn zoon aan m’n moeder, die Europeaan is, over z’n plannen met een nieuwe onderneming. Zij reageerde daar nogal zuinigjes op en toen ik haar vroeg wat er aan scheelde bleek ze erg bezorgd te zijn omdat ze uit al z’n plannenmakerij had begrepen dat hij momenteel geen werk had. Dat is in een notendop het grote verschil tussen de manier waarop in Europa en Amerika tegen ondernemen wordt aangekeken." De angst om een buil te vallen maakt mensen hier krampachtig, aldus Negroponte. "Ooit vroeg Romano Prodi, de vorige voorzitter van het de Europese Commissie, mij wat ik als eerste zou willen veranderen in Eurpa. Mijn antwoord daarop was ‘Verander jullie faillissementswetgeving want die is killing’. Als een bedrijf hier in de problemen komt is het over en uit. Dan is zo’n club besmet en trekt iedereen er z’n handen vanaf. Daar wordt uiteindelijk niemand beter van. Bedenk iets waardoor bedrijven die een moeilijke periode doormaken er weer bovenop komen, zoals chapter 11 in de Verenigde Staten. Geef ondernemers en bedrijven meer ruimte om risico’s te nemen waarbij ook falen mogelijk is." Zo’n klimaat zou jonge mensen ook veel meer prikkelen om als ondernemer aan de slag te gaan, meent Negroponte. En met meer jonge ondernemers zou ook het momentum voor innovatie groter worden. Want innovatie komt volgens hem vooral van jonge mensen die in kleine bedrijven werken. "Grote opndernemingen zijn te log. Daar is de helft van het personeel bezig om de andere helft aan het werk te houden of te controleren. Dat is niet bepaald een omgeving waar briljante ideeën, als ze al ontstaan ook in vruchtbare aarde vallen. Mensen werkzaam bij grote bedrijven durven vaak ook geen risico te nemen en dat is juist wel nodig om tot inovatie te komen." Risico nemen is volgens Negroponte zelfs een van de drie sleutelementen om tot innovatie te komen. "Aan de veilige kant blijven levert niets op, behalve dat je nooit je vingers brandt." Daarnaast gaat het om het besef dat innovatie ontstaat in ongewone situaties. "Wanneer alles z’n gangetje gaat is niemand met vernieuwing bezig. Bedrijven moeten aan het schrikken gemaakt worden. Bijvoorbeeld zoals nu door offshore outsourcing. Dat is een bedreiging en dat dwingt tot nadenken, tot het lopen buiten de gebaande wegen." Ten slotte wijst Negroponte op het belang van toeval. "Innovatie is geen optelsom van ingrediënten die tot een voorspelbaar resultaat leiden. Het is ook niet zo dat uit innovatie steeds tot meer vernieuwing leidt. Integendeel, bedrijven die ooit innovatief waren blijken op termijn alleen nog maar bezig te zijn hun business te beschermen. Kijk naar Microsoft, dat heeft IBM van de troon gestoten, maar wordt nu zelf weer door allerlei nieuwkomers bedreigd en richt z’n aandacht nu primair op het verdedigen van zijn positie. Dat gaat hoe dan ook ten koste van de aandacht voor innovatie." Omdat bedrijven na een innovatieve periode vaak alleen nog bezig zijn hun marktaandeel veilig te stellen zal echte innovatie niet van ondernemingen komen. Het bewijs daarvoor ziet Negroponte in de opkomst van open source. "Niet omdat het goedkoper is, maar omdat het beter is. Wanneer een bedrijf innoveert speelt veiligstellen van het eigenbelang altijd mee. Bij open source is dat niet zo. Daar dragen mensen belangeloos aan bij en dat houdt niet op. Bovendien gaat het om miljoenen mensen. Veel meer dan welke onderneming ooit aan R&D staf bij elkaar zal krijgen. De kracht daarvan is ongeëvenaard." Ter onderbouwing van zijn bewering wijst Negroponte op Wikipedia, de ‘free encyclopedia’ waar steeds meer vrijwilligers verspreid over de gehele wereld hun kennis in stoppen. "Volg voor de grap eens een tijdje de ontwikkelingen op Wikipedia. Het is ongelofelijk om te zien hoe snel steeds meer feiten over een onderwerp bij elkaar worden gebracht en hoe betrokken mensen zijn om steeds nader te preciseren." Dat brengt Negroponte op een van zijn stokpaardjes, te weten OLPC (One Laptop Per Child). Hij is ervan overtuigd dat onderwijs de basis vormt voor ontwikkeling van de mensheid. Alle kinderen zouden daarom de beschikking moeten hebben over een laptop vindt hij. Om die reden spant hij zich ook in om laptops te maken voor minder dan honderd dollar die via een handgenerator van elektriciteit worden voorzien en die draadloos kunnen communiceren. Begin dit jaar kwam Negroponte al met de eerste plannen naar buiten en inmiddels zijn de blauwdrukken voor de apparaten klaar. De door hem opgerichte initiatiefgroep ‘Eén laptop per kind’ wil in het eerste jaar na de introductie vijftien miljoen machines produceren. Vanaf 2007 zouden jaarlijks 100 tot 150 miljoen goedkope schootcomputers van de band kunnen rollen. "Want scholing is de oplossing voor alles", aldus Negroponte. Zijn ervaring met enkele groepen kinderen in dorpen in achtergebleven gebieden in de derde wereld hebben hem ervan ovetuigd dat kinderen maar een ding willen, namelijk ‘Leren!" Maar verschilt Europa, met een jeugd die overladen wordt met cyberfun, op dat punt niet sterk van landen in de derde wereld? "Europa luistert te weinig naar z’n jeugd. De cultuur van een continent is bepalend voor de mate waarin innovatie tot ontwikkeling kan komen, maar andersom geldt ook dat innovatie uit de cultuur voortkomt. Europa heeft een rijke jongerencultuur, daarin ontstaan allerlei nieuwe ontwikkelingen op het terrein van mode, entertainment, lifestyle. Daaruit zal innovatie voortkomen. Dat moeten de Europeanen onderkennen en er voor openstaan."