Nederlandse zorg-ICT behoort tot de witte raven
De orkaan en de bijbehorende vloedgolven vernietigden kolossale hoeveelheden papieren patiëntendossiers die in de archieven van de zorgverleners lagen opgeslagen. Reddingsdiensten en ziekenhuizen in de omgeving die slachtoffers opvingen, zaten met de handen in het haar door een gebrek aan een medische historie van hun patiënten. "Het moet toch niet zo moeilijk zijn in deze tijd van internet dat soort gegevens op verschillende plekken digitaal op te slaan zodat die met een invoeren van een wachtwoord, elders geraadpleegd kunnen worden", riep een vertwijfelde Jonathan Alter. Hij versloeg als Newsweek-journalist de orkaan en nam daarom tijdens HIMSS06 deel aan een paneldiscussie over de lessen die ramp opleverden. Zorgwekkend President Bush verwacht binnen tien jaar een elektronisch patiëntendossier voor elke Amerikaan beschikbaar te hebben, maar uit een recent onderzoek onder zorgverleners in de Verenigde Staten blijkt dat 38 procent niet verwacht dat die doelstelling wordt gehaald. "Er was een programma dat een dergelijk systeem moest opleveren, maar de financiering daarvan werd vorig jaar gestopt", schetst Robert Pickton, IT-directeur van Baylor Health Care Systems, de zorgwekkende situatie van de financiering van de Amerikaanse gezondheidszorg. Baylor Health is een keten van zorgverleners zonder winstoogmerk, dat een reeks ziekenhuizen en andere zorginstellingen beheert. Het besef dat de zorgverlening moet veranderen om het hoofd te bieden aan de vergrijzing en de almaar stijgende kosten is een wereldwijd probleem. Naast een verandering van werkwijzen moet vooral de inzet van ICT een grote efficiencyslag mogelijk maken. Besparen Richard Alavarez, algemeen directeur van Canada Health Infoway, een samenwerking van de provincies en de federale overheid, becijferde dat in zijn land 6,1 miljard Canadese dollar (4,5 miljard euro) per jaar kan besparen op gezondheidszorg met behulp van ICT, ofwel 4,7 procent van het landelijk budget van de zorgsector. Alavarez wil dat alle 31 miljoen Canadezen in 2009 een elektronisch patiëntendossier hebben. Hij noemde Nederland samen met Nieuw Zeeland en het Engeland als de ‘witte raven’ in deze ontwikkeling. Darryl Berend, directeur Healthcare van CSC, presenteerde tijdens het congres het Nederlandse concept van het Landelijk Schakelpunt, de verwijsindex die inzicht geeft in waar patiëntengegevens zijn opgeslagen. Nederland koos daarmee voor een zeer decentrale aanpak voor de opslag van gegevens voor een elektronisch medicatiedossier en - patiëntendossier. "Het implementatieteam is nu bezig met een ‘proof of concept’ van het schakelpunt. Wij kijken ondertussen of je hetzelfde systeem niet voor meer kan gebruiken, zoals het kindregistratiesysteem waar de overheid naar kijkt, of de wettelijke ‘BIG’-registratie van specialisten." In het Verenigd Koninkrijk is juist gekozen voor een centrale opslag van gegevens in een ‘data spine’, de ruggengraat van de hervorming van het National Health Service (NHS). Een van de eerste tastbare resultaten van dit tienjarig project, begonnen in juli 2000, is het Elektronisch Patiënten Dossier. Complexiteit Gordon Hextall, de operationeel directeur van het Connecting for Health programma van de NHS, liet tijdens het congres zien dat de invoering door zijn complexiteit al een jaar vertraging heeft opgelopen. Daarna, verwacht Hextall echter veel tijdwinst. "Wanneer er nu met iemand op vakantie iets gebeurt, duurt het dagen of zelfs weken voor uit allerlei papieren dossiers duidelijk is wat de medische historie van de patiënt is. Straks is de informatie direct opvraagbaar maar alleen voor degenen die inzage nodig hebben. De toegang wordt verleend met behulp van een smartcard. Bovendien legt het systeem alle bevragingen vast voor controle achteraf." Andere onderdelen die het NHS-programma straks biedt, zijn onder meer mogelijkheden voor patiënten al hun afspraken bij zorgverleners en instellingen elektronisch te regelen. Ook het berichtenverkeer rond recepten zal volledig elektronisch plaatsvinden net als de verrekening op basis van verrichtingen. De projectleiding in het Verenigd Koninkrijk heeft er voor gekozen het systeem van bovenaf op te leggen vanuit het idee dat de voordelen voor iedereen evident zijn. De vraag is of dat een goede benadering is, gezien de ervaringen bij de Amerikaanse krijgsmacht. Het leger nam het afgelopen jaar wereldwijd een elektronisch patiëntendossier (ALTHA) in gebruik voor de 7,2 miljoen mensen die onder zijn verantwoordelijkheid vallen. June Carraher, directeur implementatie en training van het Clinical Information Technology Program Office: "Wij hebben twee belangrijke lessen geleerd. Zorg dat je de steun hebt van de mensen die uiteindelijk met het systeem moeten werken. Communicatie is de sleutel om verwachtingen op een goed niveau te krijgen. Daarnaast moet het probleem van het vastleggen van definities niet worden onderschat. Wat is bijvoorbeeld een griepje? Het systeem moet er zeker van zijn dat iedereen het over hetzelfde heeft. Daarom vormt een semantische database met beschrijvingen van wat allemaal wel en niet onder een bepaalde omschrijving valt, onderdeel van het project." De ICT-industrie staat aan de vooravond van een gestage investeringsgolf in de gezondheidszorg, schetst Ilias Iakovidis, plaatsvervangend hoofd van de eenheid Health van het DG Informatiesamenleving van de Europese Commissie. De commissie voorziet de groei in de implementatiebudgetten eHealth in de Europese Unie stijgen van 2 procent per jaar nu naar 5 procent in 2010. In 2004 werd door de lidstaten zo’n 20 miljard dollar uitgegeven aan ICT in de gezondheidszorg.