‘Verglaasd’ Nederland krijgt een gigantisch beheerprobleem
De stichting EPN, onder voorzitterschap van de Haagse burgemeester W.J. Deetman, maant politiek en regering tot spoed en realiteitszin. De voorgestelde rijksbijdrage van een miljard per jaar wordt door Deetman vergelijkenderwijs een ‘gering bedrag’ genoemd. Als niet juist nu op de ontwikkelingen wordt ingehaakt, gaan weer vier kostbare jaren verloren. Dan wordt ook geen gevolg gegeven aan het voornemen dat Nederland op de Europese dotcom-top in Lissabon uitsprak, namelijk dat ons land het voortouw neemt in de informatiesamenleving. Omslag op komst EPN-directeur Peter van der Wel is er ‘ten stelligste van overtuigd’ dat de politiek het Nationaal Breedband Actieplan tijdig zal oppakken maar de vraag blijft in welke mate. Met ‘de politiek’ doelt hij op de vier grote partijen PvdA, CDA, VVD en D66. “Het woord ‘lobbyen’ gebruiken we liever niet, maar we hebben behalve met individuele bewindspersonen ook contacten met de diverse programmacommissies die de partijprogramma’s voor de komende verkiezingen schrijven”, zegt Van der Wel. “We zien dat de krachten zich nu aan het bundelen zijn om de inertie van eerder ingenomen standpunten te doorbreken.” Een andere positieve ontwikkeling komt volgens Van der Wel van buitenaf. In het buitenland en met name Engeland, Zweden en Canada worden soortgelijke initiatieven genomen, waarvoor de Nederlandse politiek steeds gevoeliger wordt. Van der Wel: “Er is een omslag op komst. De bewegingen gaan in de goede richting. Ik ben er van overtuigd dat er in de nieuwe regeerperiode in elk geval iets gaat gebeuren op breedbandgebied en dan doel ik met name op de overbrugging van de laatste paar meters naar de huishoudens. Het zou kunnen dat de initiatieven zich beperken tot een aantal grootschalige projecten zoals de Kenniswijk. Maar het kan mogelijk nog grootschaliger uitpakken als dat jaarlijkse miljard op de rijksbegroting komt en het grootste deel van Nederland over vier tot acht jaar verglaasd zal zijn.” Een verschil met vooruitstrevende buitenlanden is de grootschalige nationale aanpak die het Actieplan voorstaat bij het overbruggen van de laatste meters met glas. Volgens Van der Wel hoeft dat geen struikelblok te zijn. “We hebben dat eerder met voortvarendheid gedaan met landelijke infrastructuren zoals de aanleg van het aardgasnet en het bekabelen van het grootste deel van Nederland. Als de grootste toekomstige informatieaanbieder en dienstverlener op het internet moet de terugtredende overheid zeker op dit punt juist naar voren treden. In dit geval moet zij sturend en stimulerend handelen en de ontwikkelingen niet aan ‘de markt’ overlaten.” Beheerprobleem Het nabije toekomstbeeld van een druk bezet nationaal breedbandnetwerk kan de wenkbrauwen van telecomoperators en grote netwerkbouwers tot fronsen brengen. Als ’t er eenmaal is, gaat het net als de tv destijds, een eigen leven leiden en zal er een enorme aanzuigende werking van uitgaan. De permanente bereikbaarheid van een heel volk zal massale toepassingen stimuleren zoals het houden van regionale en landelijke referendums, volkspetitionnementen, landelijke en Europese interactieve reclamecampagnes in het B2C-circuit, miss-verkiezingen, songfestivals, enzovoorts. E. Zalmstra, algemeen directeur voor Nederland van de bouwer van zeer grote (all-distances, all-services) glasvezelnetwerken Viatel, is het met Van der Wel eens dat centrale overheden een sturende rol moeten spelen in de ontwikkelingen rond het publieke breedbandnetwerk. Aan de andere kant wijst hij op ontwikkelingen die haaks staan op het verglazen van heel Nederland. Zalmstra: “DSL is een technologie die breedband mogelijk maakt over bestaande kabel- en telefoonlijnen. Onder breedband versta ik in dit geval 2 Megabits/sec wat voor de consument vooralsnog voldoende is. Dat wordt pas in een verdere toekomst ontoereikend wanneer video on demand, e-learning, e-entertainment, telefonie over IP en IP-aansturingen van huisdelijke apparaten in homenetworks gemeengoed gaan worden.” Een geleidelijke en gespreide overgang naar glas via DSL biedt volgens Zalmstra het voordeel dat het immense beheerprobleem van een zich ontplooiend nationaal breedbandnetwerk tegelijk met de evolutie van de publiekstoepassingen tijd krijgt om naar een bevredigende oplossing toe te groeien. “De beheerproblematiek van zo’n massaal publieksnetwerk wordt gigantisch”, aldus Zalmstra. Een volksreferendum of een handtekeningenactie voor het behoud van zeehondjes kan in korte tijd enorme belastingspieken op het net geven. “Hoe vang je die op? Providers zien dat nu al op beperkte schaal op de bekende piektijden van email ophalen, beleggen en bankieren. Zij hebben grote investeringen gedaan om verstoppingen met technische middelen tegen te gaan.” Alle beheerproblemen van elk netwerk, ongeacht de omvang en de bezettingsgraad, zijn technisch oplosbaar, vindt hij, maar daar zullen grote investeringen mee gemoeid zijn. Intelligent beheer Jakob van Kokswijk, onderzoeker bij de TU Eindhoven op het gebied van toekomstige Human Machine Interfaces en adviseur voor Cap Gemini Ernst & Young, herkent de verwachte piekbelastingen van een landelijk breedbandnet als het ‘Hennie Huisman-effect’. In 1992 zag deze TV-persoonlijkheid kans telefooncentrales plat te leggen met de oproep aan mooi was of niet. “Sindsdien zijn telefooncentrales uitgerust met voorzieningen om dit soort schokgolven glad te strijken”, aldus Van Kokswijk. “Dat gaat ook gebeuren op het Internet. Met IP-4 is dat nog moeizaam maar de Europese Commissie heeft besloten IP-6 versneld door te voeren. De techniek van IP-6 is beter en heeft meer mogelijkheden om schokgolven op te vangen, maar de providers hebben tijd nodig om aan de mogelijkheden van IP-6 invulling te geven.” Nieuwe generatie Als één van de sprekers beschikt Van Kokswijk over enige voorinformatie met betrekking tot het ISP-forum in oktober 2001 in Nice. De discussie spitst zich op hoog niveau toe op de centrale vraag welke van de telefoonmaatschappijen zullen overleven. Vast staat wel dat er zo’n tien wereldwijde organisaties overblijven die zich ‘full-service communications provider’ kunnen noemen. Beheer en service management voor landelijke breedbandnetwerken wordt een eerste verantwoordelijkheid van deze superproviders. Van Kokswijk: “De intelligentie van de netwerken gaat zich verplaatsen naar de aansluitingen zelf: enerzijds (notebook) pc’s, mobiele telefoons en de nieuwe generatie PDA’s en anderzijds de portals, dus de plaatsen waar de aanbieders en consumenten samenkomen. Tussen aansluiting en portal bevindt zich niets meer dan de verbinding tussen A en B.” Netwerkcongesties blijven zich voordoen. Mogelijk zullen ze zelfs toenemen naarmate het aantal e-diensten groeit, voorspelt Van Kokswijk. De verspreide ‘intelligentie’ zal daar dan ook op een intelligente wijze mee omgaan. Interventie Als voorbeeld van intelligente probleemafhandeling noemt hij het ‘self healing concept’. In plaats van de gewone tijd- en arbeidsintensieve helpdesk worden problemen aan de gebruikerskant opgelost met een automatische zoektocht op het netwerk. Gevonden oplossingen worden automatisch gedownload en geïnstalleerd zonder interventie van de gebruiker.