Softwareleverancier verplichttot gratis conversie

Hoe kan het dan dat de zittende magistratuur in ons land met de rechtsaspecten terzake worstelt, wanneer vrijwel niemand een prangende rechtsvraag voorlegt?
Wel blijkt bij nader onderzoek tenminste één vonnis naar Nederlands recht te bestaan over application service provision, Software as a Service (SaaS), software on-demand, of hoe producenten van computerprogramma’s en de dienstverleners in hun ecosysteem de nieuwe manier van leveren ook mogen noemen. De uitspraak in kort geding toont juist aan dat tenminste de voorzieningenrechter geen enkele moeite heeft de dynamische informatietechniek en haar toepassing in de praktijk bij te houden.
Wat is het geval? Twee Zwolse scholen daagden in mei 2005 hun softwareleverancier Pendula voor de kort-geding rechter, omdat deze niet tot gratis conversie van de data bereid was naar een format dat gelezen kan worden door de Magister programmatuur; het softwarepakket ontwikkeld door een concurrent waarop de scholen gaan overstappen. De bewuste data hebben betrekking op de leerlingen, behaalde cijfers, lesroosters, beschikbaarheid van docenten en leslokalen en zijn in – het format van – het computerprogramma School+ van Pendula vastgelegd.
Zonder conversie heeft de overstap geen zin, niet alleen omdat de nieuwe software van een ander data format gebruik maakt dan de School+ programmatuur, maar tevens omdat de scholen feitelijk niet over de gegevens beschikken. De software met de gegevens draait namelijk volgens het ASP/SaaS/On-Demand model op de servers van een business partner van Pendula, genaamd HSCG.
Hoewel Pendula zich wel bereid verklaarde om tegen betaling en met vrijwaring tegen aansprakelijkheid voor schade ontstaan door fouten, de overzetting van de gegevens in ASCII, Excel of Access bestandsformaat uit te voeren, gingen de twee scholen hier niet op in.
De president van de rechtbank Leeuwarden gaf ze gelijk en bepaalde dat Pendula en haar businesspartner HSCG kosteloos de gegevensconversie moeten verzorgen, onder een dwangsom van tienduizend euro per dag, met een maximum van 200.000 euro. In zijn vonnis van 25 mei 2005 zegt de rechter ook dat de conversie voor Pendula/HSCG een kleine moeite is, omdat met behulp van hetzelfde script al veel vaker gegevens zijn geconverteerd van School+ naar Magister. De rechter wees het vonnis met een beroep op Artikel 45m van de Auteurswet.
Sommigen tekenen hierbij aan dat het bewuste wetsartikel betrekking heeft om ‘interoperabiliteit van een onafhankelijk vervaardigd computerprogramma met andere computerprogramma’s tot stand te brengen’ en niet op de conversie van geautomatiseerde verwerkte gegeven van het ene softwarepakket (School+) naar een ander pakket (Magister). Anders gezegd, het wetsartikel zou uitsluitend de aanpassing van een computerprogramma (de broncode daarvan dus) met betrekking tot een ander computerprogramma betreffen.
Tegen deze stelling kan men met klem aanvoeren dat de Europese wetgever volgens de considerans van de richtlijn onder compatibiliteit – in het Nederlandse jargon: interoperabiliteit – nadrukkelijk wordt verstaan ‘het vermogen om informatie uit te wisselen en om deze uitgewisselde informatie onderling te gebruiken’.
Gegevensconversie, dat wil zeggen het omzetten van gegevens van de ene indeling naar een andere, valt dus onder het wettelijk recht op technische interoperabiliteit dat iedere licentienemer op een computerprogramma heeft.
Dit vonnis is een novum. Allereerst gaat het vrijwel zeker om de eerste uitspraak in een procedure tegen een Independent Software Vendor (ISV), waarbij een businesspartner als SaaS-dienstverlener pur sang optreedt. Bovendien adresseert het vonnis in kort geding de rechtsvraag of ook het format van geautomatiseerd verwerkte gegevens onder de reikwijdte van het communautairrechtelijk voorschrift met betrekking tot het bereiken van technische interoperabiliteit valt. Ja dus. En deze wettelijke verplichting tot gegevensconversie kan voor iedere SaaS-dienstverlener verstrekkend zijn.
Tenslotte blijkt tevens in het per-spectief van software als dienst het onvoorwaardelijke belang van (open) standaardisatie.