Autoriteit Persoonsgegevens: Aftapwet schendt mensenrechten

De nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten maakt het mogelijk om grote hoeveelheden internetverkeer via de kabel af te tappen. Volgens het kabinet is de wet nodig om de geheime diensten AIVD en MIVD hun taken goed te kunnen laten uitvoeren. "Als de bevoegdheden van de diensten inderdaad worden versterkt, moeten de waarborgen tegen disproportionele inbreuken op de persoonlijke levenssfeer en het toezicht op de diensten evenzeer worden versterkt. Dat is met dit wetsvoorstel nog niet het geval”, aldus vicevoorzitter Wilbert Tomesen van de Autoriteit Persoonsgegevens.

De Autoriteit Persoonsgegevens baseert haar reactie op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat direct van toepassing is op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Uit dat verdrag vloeien vier voorwaarden voort waaraan het wetsvoorstel op belangrijke onderdelenniet voldoet.

• De noodzaak van de voorgestelde bevoegdheden is nog onvoldoende onderbouwd;
• de voorgestelde nieuwe bevoegdheden zijn onvoldoende kenbaar en voorzienbaar voor mensen;
• de inzet van de voorgestelde nieuwe bevoegdheden is met onvoldoende waarborgen ter bescherming van de rechten van mensen omkleed;
• er is nog geen sprake van daadwerkelijk effectief en onafhankelijk toezicht op de diensten.

Eerder uitten een aantal wetenschappers soortgelijke kritiek. "In het wetsvoorstel ontbreken afdoende waarborgen ten aanzien van informatievoorziening over de activiteiten. Daarbij gaat het om de informatieverstrekking door de overheid, de mate waarin informatie door burgers kan worden opgevraagd en de wijze waarop door betrokken organisaties kan worden gerapporteerd over hun betrokkenheid bij de inzet van surveillance. Er is maximale transparantie gewenst in het geheel van voorafgaande toestemming, niet zozeer met betrekking tot concrete gevallen, maar wel waar het informatie zoals het aantal goed- en afgekeurde verzoeken of methodes betreft. Voor betrokken organisaties moet voldoende duidelijk zijn wat zij over hun medewerking kunnen berichten", concludeerden zij in een brandbrief.

Het gaat daarbij niet om de eersten de besten: de brief is ondertekend door 29 vooraanstaande wetenschappers, waarvan velen aan rechtenfaculteiten in de lande. Binnen de ICT zullen van de ondertekenaars Bart Jacobs en dr. Jaap-Henk Hoepman van de Radboud Universiteit, en dr. Axel Arnbak, prof. mr. Egbert Dommering en dr. Frederik Zuiderveen Borgesius van het Instituut voor Informatierecht (IViR) aan de Universiteit van Amsterdam tot de bekendere ondertekenaars behoren.