Aanjaagteams digitale toegankelijkheid leveren niet genoeg op, Knops grijpt in

In Almelo, waar relatief veel laaggeletterden wonen, onderzocht de lokale rekenkamer de digitale dienstverlening. Een conclusie is dat de gemeente meer voor deze mensen kan doen.

Knops is ‘nog niet tevreden met de resultaten’ van de initiatieven om de digitale toegankelijkheid te verhogen. De VNG heeft met subsidie een aanjaagteam opgezet, dat onder meer gemeenten adviseert en hulpmiddelen deelt, maar de staatssecretaris wil komend jaar ‘het toezicht en de handhaving verbeteren. Het Wetsvoorstel digitale overheid (Wdo) bevat een grondslag op basis waarvan het toezicht op medeoverheden nader ingevuld wordt.’

Geen tevredenheid

Ook is de stijgende lijn van toegankelijkheidsverklaringen voor overheidswebsites en -apps volgens Knops ‘geen reden tot tevredenheid’. De cijfers laten een stijgende lijn zien, maar uit een verkenning blijkt er nog eens zo’n hoeveelheid websites en apps is waar geen verklaring voor is gepubliceerd. ‘Ook al zegt het ontbreken van een verklaring nog niets over de daadwerkelijke toegankelijkheid van een website of app, het is duidelijk dat er de komende jaren nog veel werk te verzetten is.’

4 miljoen Nederlanders 

Er zouden zo’n 4 miljoen Nederlanders zijn met onvoldoende digitale en bureaucratische vaardigheden om zelf zaken te doen met de overheid. ‘Niet iedereen lukt het om mee te komen met alle digitale veranderingen’, schrijft de staatssecretaris. Digitalisering kan overheidsdienstverlening moeilijker maken. ‘Ook als je voldoende vaardig bent, schiet overheidsdienstverlening soms tekort. De kinderopvangtoeslagenaffaire heeft dit pijnlijk zichtbaar gemaakt.’

De rekenkamer in Almelo deed onderzoek naar de digitale dienstverlening. ‘Vooral de laagste inkomenscategorieën, ouderen en nieuwkomers zijn in Almelo goed vertegenwoordigd’, schrijft de rekenkamer. ‘Een deel van deze groep heeft ernstige moeite met de digitale dienstverlening van de gemeente Almelo.’ De verwachting is dat deze groep problemen zal blijven ondervinden en aangewezen zal blijven op het vangnet van helpende organisaties en het eigen netwerk.

Gebrek aan vertrouwen

Er is ook een groep laaggeletterde inwoners die wel digivaardig is, maar liever geen gebruik maakt van de digitale dienstverlening van de gemeente. Zij vertrouwen het bijvoorbeeld niet, hebben snel antwoord nodig of zijn bang geen reactie te krijgen. ‘Voor deze groep is een bredere aanpak nodig.’

De rolopvatting is volgens de gemeente ‘smal’: ze speelt ‘speelt geen rol als regisseur of belangenbehartiger voor minder digivaardige burgers’. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door actief de samenwerking te zoeken met relevante partners of door als opdrachtgever voorwaarden te stellen aan de toegankelijkheid. Iedere organisatie is nu zelf verantwoordelijk voor de toegang en een gezamenlijke aanpak zou kunnen helpen ‘de effecten van digitalisering voor niet digitaal vaardige burgers te verminderen’.