Digitale grondrechten verankeren in grondwet, pleit CDA

Het CDA benadrukt in het essay dat technologie veel positieve kanten heeft, maar dat er ook gevaren en angsten aan kleven. "Angsten die simpelweg samenhangen met iedere vernieuwing, want een verstoring van het bestaande brengt onzekerheid. Burgers kunnen zich verloren of machteloos voelen onder de stortvloed aan technische innovaties", aldus de partij.

Bovendien wordt nieuwe technologie zo snel op de markt gebracht, dat er volgens de partij "cultureel, moreel en juridisch nog niet voldoende is nagedacht over de consequenties van al die uitvindingen". Het is dan ook van belang dat er een publiek debat wordt gevoerd over hoe de digitale samenleving eruit moet zien, vindt het CDA.

De partij doet in het essay een aantal concrete voorstellen, "als bouwstenen voor die maatschappelijke discussie over waardevolle digitalisering". 

Grondwet uitbreiden

Eén van de meer opvallende voorstellen van het CDA is dat de grondwet uitgebreid moet worden met een paragraaf ‘digitale grondrechten’. Daarnaast moet er volgens de partij een speciale commissaris voor cybersecurity komen in de Europese Commissie. Momenteel vallen digitale zaken in algemene zin onder Eurocommissaris Margrethe Vestager, die over mededinging gaat maar sinds kort ook over de Europese agenda voor het digitale tijdperk.

Naast grondwettelijke verankering van digitale grondrechten en aparte EC-aandacht voor cybersecurity wil het CDA nog meer. Zo pleiten de Christen-Democraten er nu voor dat wettelijk wordt vastgelegd dat iedere Nederlander eigenaar is van zijn/haar eigen persoonsgegevens. De wet hiervoor moet dan naast de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) bestaan. Die EU-brede bescherming van data en privacy betreft gebruik en verwerking van persoonsgegevens, maar regelt niet het eigendom van die gegevens.

Het CDA pleit verder voor meer waarborgen en regels rondom het verzamelen en verwerken van persoonsgegevens en het gebruik van automatische gezichtsherkenning.

Beperk macht techreuzen

Ook de macht van techreuzen moet aan banden worden gelegd, vindt het CDA. Zo moet er op Europees niveau 'realistische' belasting geheven worden en moet het AVG-toezicht weggehaald worden bij de Ierse overheid. Dat toezicht moet bij een onafhankelijke toezichthouder op Europees niveau komen. 

Maar bij de Nederlandse overheid moet er ook wat veranderen, aldus het CDA. Alle afzonderlijke datasets die nu gebruikt worden, moeten in de loop der jaren gecombineerd worden naar een enkele overheidsvoorziening, waar afzonderlijke diensten uit kunnen putten. Burgers moeten bovendien sterke rechten krijgen om hun eigen data te controleren en te beheren.

Automatiseringstrajecten van de overheid moeten bovendien meer gericht worden op of burgers daadwerkelijk geholpen worden. "Kies het perspectief van de eindgebruiker en bouw zo systemen samen met hen. Open en transparant, met kleine stapjes." Daarnaast moeten er strengere regels en een toezichthouder komen voor het gebruik van algoritmes door de overheid.

Ontwikkeling technologisch burgerschap

Het CDA vindt verder dat er aandacht en energie moet worden besteed aan de ontwikkeling van technologisch burgerschap. Daardoor moeten burgers zich bewuster worden van de manier waarop technologie invloed heeft op hun leven.

De partij pleit er bijvoorbeeld voor om op basisscholen concreet aandacht te besteden aan mediawijsheid bij kinderen. Ook moet er geïnvesteerd worden in de ICT-opleiding van jongeren, onder meer met digiweerbaarheid en digitale ethiek. Tegelijkertijd moet er voldoende balans komen tussen online en offline werken.

Tegelijkertijd wil het CDA voorkomen dat er een tweedeling ontstaat in de samenleving als gevolg van digitalisering. De partij stelt dat burgers het nu al moeilijk vinden om mee te komen in "onze hoogwaardige, informatiegedreven samenleving". Om dat te voorkomen moet er een keurmerk komen waarmee diensten en apps beoordeeld worden op bereikbaarheid voor alle burgers. Ook moet er voor overheidsdiensten en -organisaties altijd een ander kanaal bestaan naast de digitale weg. 

Verder moet tweedeling via nepnieuws voorkomen worden, door te investeren in lokale journalistiek en door de bestrijding van nepnieuws onderdeel te maken van de bestrijding van cybercrime.

Nederland streeft naar de top

Het CDA vindt ook dat Nederland en Europa meer moeten investeren in de economie van de toekomst. "Kunstmatige intelligentie, Big Data, nanotechnologie: we doen er niet genoeg aan mee" en dat moet wel, argumenteert de partij. Anders dreigt Nederland de strijd met andere grootmachten te verliezen, luidt de waarschuwing in het essay.

Nederlandse ICT-bedrijven die tot de wereldtop behoren, moeten volgens het CDA beschermd en gekoesterd worden. Daarnaast moet er actief beleid komen om topbedrijven en -talenten te behouden en moet innovatie gestimuleerd worden.

"Het is belangrijk dat er grondrechten, uitgangspunten en juridische hoofdlijnen geformuleerd worden. Tegelijk moeten we waken voor overregulering, waardoor innovatie tot stilstand kan komen. Daarmee zouden we onze digitale kracht en energie op voorhand blokkeren."

Ook D66 slaat alarm

De voorstellen van het CDA sluiten deels aan bij de voorstellen die Kamerlid Kees Verhoeven van D66 vorige week deed in een pamflet van zijn partij. Ook Verhoeven pleit bijvoorbeeld voor strengere regels en een toezichthouder voor het gebruik van algoritmes voor de overheid.

Verhoeven zegt op Twitter het goed te vinden dat het CDA "een menselijk perspectief op technologie en de digitale samenleving heeft gepubliceerd". Hij ziet in het essay erkenning van de bredere kwestie. "Naast goede inhoudelijke voorstellen zit de waarde er ook in dat digitalisering zo een steeds serieuzer politiek thema wordt. Dat andere partijen snel mogen volgen!"

Iedere Nederlander eigenaar van z’n persoonsgegevens. Breid de Grondwet uit met digitale grondrechten. Europees toezicht op techreuzen. En heel veel meer. Het @cdavandaag presenteert eigen perspectief op technologie: Mens-zijn in de digitale samenleving. https://t.co/MWBo3Sci04 pic.twitter.com/V03kroxRXI — Chris van Dam (@ChrisvanDamCDA) November 22, 2019