Exact moet hoe dan ook in hoger beroep gaan

Dit fraaie principe, ook wel het beginsel van de contractsvrijheid geheten, maakt in onze samenleving de handel en dienstverlening mogelijk. Maar gaat die vlieger ook op als juristen zich over deze vraag buigen? Het antwoord op die vraag ligt evenzeer voor de hand: ‘nee’! In de speeltuin van de juristerij beschikken onze rechtsgeleerden over een flinke timmerkist met keurig juridisch gereedschap om uitdrukkelijk gemaakte afspraken uit contracten te slopen en te ‘killen’. Zulks vaak tot groot verdriet en onbegrip van een van de betrokken contractpartijen. Velen denken immers bij het aangaan van een contract een zekere bescherming te vinden in afspraken waarin contractuele en financiële risico’s tussen de partijen verdeeld worden. In een later stadium, als de betreffende afspraken door de rechter getoetst worden, kunnen die afspraken wel eens stevig op de tocht worden gezet. Softwareproducent Exact Holding kan daarover meepraten, nu zij onlangs in een uitgebreid vonnis door de rechtbank te Den Bosch is neergesabeld voor een in de ogen van de rechters gebrekkig softwarepakket dat zij aan een van haar dealers had geleverd. De rechtbank oordeelde dat Exact ten volle aansprakelijk was voor alle schade, een bedrag van ruim 40.000 euro die haar dealer als doorleverancier voor haar kiezen had gekregen na levering van het omstreden pakket aan een eindgebruiker. Bij de motivering van de rechtbank kan ik wel zo’n tien kritische kanttekeningen plaatsen, maat ik beperk mij hier tot slechts één. Een bedenkelijk punt in het vonnis is de uitdrukkelijke uitspraak van de rechtbank om de regeling over de aansprakelijkheid die men in het distributiecontract aantreft, niet toe te passen. Het betreffende contract tussen Exact en haar dealer bevatte een clausule die - voor zover hier van belang - luidde: ‘Exact is niet aansprakelijk voor vermogensschade van welke aard dan ook’. Hoewel deze regeling dus keurig tussen partijen was overeengekomen, achtte de rechtbank het beroep van Exact daarop onaanvaardbaar. En door aldus te oordelen werd Exact slachtoffer van de timmerkist met juridische ‘tools’ waarover ook de Bossche magistraten beschikken. Waarom liet de rechtbank de aansprakelijkheidsregeling uit het contract buiten beschouwing? De rechtbank baseerde haar oordeel op de gedachte dat Exact niet zomaar een contractuele verplichting had geschonden, maar een garantiebepaling, waardoor in de ogen van de rechtbank Exact dus kennelijk veel steviger over de schreef zou zijn gegaan. Exact had in haar distributiecontract gegarandeerd dat haar producten voldoen aan de specificaties die in de door haar uitgegeven brochures zijn vermeld. In afwijking van het verweer dat Exact tijdens de procedure heeft gevoerd, meenden de rechters dat het softwarepakket niet aan deze garantie voldeed. Met name dit gebrek was voor de rechtbank voldoende om de contractsafspraak terzijde te schuiven, waardoor Exact dus de volle schade moest dragen. Het oordeel van de rechtbank op dit punt is in mijn ogen onvoldoende en slecht gemotiveerd. Al lange tijd buigen juristen in ons land zich namelijk over de zeer moeilijke vraag wat nu precies een contractsgarantie is en wat de gevolgen zijn als een leverancier zo’n garantie schendt. Eerlijk gezegd: de juristenwereld heeft niet echt een antwoord. De Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, heeft in een reeks van gezaghebbende standaarduitspraken gezegd dat op die vraag geen algemeen antwoord te geven is. Steeds zal van geval tot geval goed bekeken moeten worden wat de betekenis en de zwaarte van een garantieafspraak is. Op voorhand kan daarom niet zonder gedegen onderbouwing geoordeeld worden dat het schenden van een garantie door een leverancier tot aansprakelijkheid voor alle schade leidt. Het is mij werkelijk een raadsel waarom de rechtbank in het aan haar voorgelegde geschil hier zonder meer overheen stapt. Het valt daarom te hopen dat Exact zal trachten dit oordeel in hoger beroep van tafel te vegen. Ik vrees anders dat de uitspraak een schadelijk precedent wordt voor ICT-producenten. Het is echt jammer dat de Bossche rechtbank veel te kort door de bocht is gegaan. Mr Peter van Schelven is juridisch adviseur van Nederland ICTBijdragen in de rubriek Opinie staan los van de redactionele opvattingen van AG. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te redigeren en in te korten. Bijdragen voor de rubriek kunnen worden gestuurd aan: ag@wkths.nl onder vermelding van ‘opinie’.