Het internet is niet kapot

Het is de mens die bedriegt, liegt, uit is op geld en te laks is om in te grijpen. De overheid moet keihard optreden en tegelijkertijd een weg banen voor nieuw onderzoek om de volgende golf van technologische innovaties aan te jagen voor het oplossen van de huidige grote wereldproblemen. Daar hebben we het internet heel hard bij nodig.

Waar het wereldwijde web in de jaren negentig als het nieuwe walhalla werd gepresenteerd, is dit digitale platform niet langer bij uitstek het allerbelangrijkste instrument om de mensheid naar een hoger niveau te tillen. Dat was destijds wel de belofte van het geesteskind van Berners Lee. Inmiddels maakt de uitvinder zich grote zorgen en moet zijn zogenoemde ‘Contract of the Web’ gaan helpen om het kwaad van het internet uit te bannen.

In dit convenant beschrijft hij negen niet-bindende basisprincipes waaraan overheden, bedrijven en burgers moeten voldoen. Zo moeten overheidsinstanties garanderen dat iedereen altijd internettoegang heeft waarbij fundamentele online privacy- en datarechten van burgers beschermd moeten zijn. Bedrijven worden geacht online diensten betaalbaar te houden, opensource-technologie te stimuleren en burgerprivacy te respecteren.

Burgers hebben de plicht rijke en relevante content te maken omwille van een waardevol internet, het online debat en de rechten van de mens. Allemaal hele valide principes waarbij je je afvraagt waarom dit nu nog geregeld moet worden tientallen decennia nadat het internet het daglicht zag. De computer is niet de schuldige. Het is niets anders dan de mens die niet eerder heeft ingegrepen.

Wie moet het doen?

Het is al langer duidelijk dat ingrijpen echt nodig is. De vraag is vervolgens welke mensen dat moeten doen en hoe. Tim Berners-Lee roept, naast 150 andere organisaties, Mark Zuckerberg van Facebook, Sundar Pichai van Googles moederbedrijf Alphabet en o.a. Jack Dorsey van Twitter op zijn convenant te ondertekenen. De vraag is of de maker van het wereldwijde web zich in moet willen laten met deze technologiebedrijven. Je vraagt immers misdadigers ook niet hun eigen gevangenis te bouwen.

In zijn speech voor de controversiële Anti-Defamation League verwees komiek Sacha Baron Cohen, bekend van typetjes Ali G, Borat en Bruno, met naam en toenaam naar deze boosdoeners. De zogeheten ‘silicon six’ waaronder Zuckerberg, Pichai en Dorsey werden publiekelijk aan de schandpaal genageld. Cohen stelt dat we het aan deze technologiebestuurders te danken hebben dat het tijdperk van feiten, bewijzen en rede ten einde loopt. Wetenschappelijke consensus wordt afgewezen en kennis wordt ontkend. Autocratie gekenmerkt door leugens is bezig met een opmars, zo concludeert Cohen. Zijn speech is inmiddels een virale hit. 

De conclusie van Cohen is een trieste constatering. Maar belangrijker nog, hoe gaan we ervoor zorgen dat deze ontwikkeling doorbroken wordt? Is het niet-bindende convenant van Berners-Lee dan de oplossing? Het is vooralsnog niet meer dan een goed bedoeld initiatief.

Dubbelrol overheid

De oplossing moet vooral van wereldwijde overheidsinstanties komen. Onze geschiedenis leert dat de dubbelrol van de overheid uiteindelijk van doorslaggevend belang is bij techno-economische paradigmaverschuivingen. Dat is gebeurd met de uitvinding van de stoommachine tot aan de massale adoptie van het internet. Zo had ook de iPhone van Steve Jobs nooit kunnen bestaan zonder staatsinvesteringen in ARPANET technologie, het touchscreen en de door stemgeluid geactiveerde assistent Siri.

Vooraanstaande economen als Carlota Perez en Marianne Mazzucato hebben dat inmiddels ook bevestigd. Aan de ene kant moet de overheid corrigerend optreden zoals dat nu al gebeurt met miljardenboetes van bijvoorbeeld de Europese Unie aan het adres van de technologiegiganten voor het terugwinnen van onze digitale soevereiniteit. Aan de andere kant moeten overheidsinstanties torenhoge ambities uitspreken om technologie in te zetten voor het oplossen van grote maatschappelijke problemen zoals de opwarming van de aarde, plastic in de oceaan of de ontwikkeling van een circulaire economie.

De overheid moet een weg banen voor nieuwe marktontwikkeling die bijdraagt aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Daarbij moet alle kennis en kracht wereldwijd gebundeld worden. En dat kan maar op één manier. Via het internet; de reddingsboei voor een betere samenleving.