VNG: Minister Digitale Zaken kan een grote rol spelen

Keuzes over data en psychologische beïnvloeding, het monitoren van de coronapandemie en de rechten van burgers worden nog te vaak impliciet of door grote techbedrijven gemaakt. Er is nog geen goed antwoord van de overheid, schrijft de VNG, "terwijl de digitalisering overal om ons heen evident is".

Gebrek aan visie

Het doet denken aan het gebrek aan visie dat twee cyberburgemeesters opmerkten in de Prinsjesdag-documenten. "Ons gedrag is helemaal niet autonoom", zei Iris Meerts, burgemeester van Wijk bij Duurstede. ‘En dan gaan wij zeggen dat we "steeds vaker data gebruiken’ alsof het niet al ons leven bepaalt?" Burgemeester Astrid Nienhuis van Heemstede stelde: "Als we op deze leest beleid blijven voeren en investeren dan zou het kunnen zijn dat cyber over tien jaar een even groot probleem is als ondermijning nu."

De VNG doet vier oproepen: houd de mens centraal, investeer in de digitale basis, benut de kansen van digitalisering en maak digitalisering politiek. Digitalisering zet grondrechten onder druk en niet iedereen kan meedoen in de informatiesamenleving. Gemeenten willen aandacht voor digitale grondrechten, iets waar de Almeerse burgemeester Franc Weerwind zich sterk voor maakt. Ook de Europese Unie spreekt van een ‘human-centric’ aanpak waarbij de burger centraal staat.

Investeringen nodig

"De basis van de digitale overheid is niet op orde", schrijft de VNG. Er zijn investeringen nodig voor de digitale infrastructuur en het verouderde stelsel van basisregistraties. En er moet aandacht zijn voor de kennis, capaciteit en expertise – ook de kleinere gemeenten moeten aan de slag kunnen met digitalisering. En de sturing vanuit het rijk voor cyberincidenten ontbreekt. "Digitale veiligheid is bij uitstek (gemeente)grensoverschrijdend, waardoor een centrale aanpak en agenda noodzakelijk is."

"De samenleving en het bedrijfsleven lijkt sneller te digitaliseren dan de overheid.’ Er zijn voldoende kansen, maar gemeenten hebben duidelijk kaders nodig en ‘de Tweede Kamer is onmiskenbaar aan zet om de randen van het politieke debat over digitalisering te verkennen’. Een minister van Digitale Zaken zou volgens de VNG een grote rol kunnen spelen. ‘Dan kunnen gemeenten een sterke partner zijn in het vormgeven van de relatie tussen overheid en de informatiesamenleving en tussen inwoners onderling."