Het huis van de elektronische overheid
De overheid kan alleen snel en efficiënt werken als de overheid haar eigen informatiehuishouding op orde heeft. Een kortere wachttijd bij het aanvragen van een vergunning kan alleen gerealiseerd worden als er eenduidige kerngegevens snel voor de hele overheid beschikbaar zijn. Een tweede belangrijke muur van het huis van de elektronische overheid is de identificatie en het vertrouwen in het elektronisch berichtenverkeer met en tussen overheden. Vertrouwelijkheid moet gegarandeerd worden. Een belangrijk onderdeel in de communicatie van overheid en burger vormt de eNIK - de elektronische Nederlandse Identiteitskaart. Deze kaart is – letterlijk en figuurlijk - de sleutel voor een veelomvattende elektronische dienstverlening. Hierbij zal het gebruik van biometrie - waar ik momenteel proeven mee onderneem - in de nabije toekomst onmisbaar blijken. Met een irisscan of een vingerafdruk kan de virtuele burger in zijn of haar relatie met de elektronische overheid altijd tot de fysieke persoon worden herleid. En dat is noodzakelijk voor het succes van e-governement. Transacties met de overheid moeten snel en accuraat kunnen worden afgehandeld. Door Internet en email is het mogelijk dat de overheid 24 uur per dag en 7 dagen in de week bereikbaar is, betere producten levert en minder administratieve lasten veroorzaakt. Hiermee is onder de noemers Overheidsloket 2000 en Overheid.nl in de huidige regeringsperiode voortvarend aan ‘het huis getimmerd’. Maar e-democracy is meer dan informeren alleen. Het gaat ook over interactieve beleidsprocessen. Burgers verwachten gehoord te worden. Politiek en bestuur mogen voor deze digitale roep om participatie niet doof blijven. Dat andere huis, het huis van Thorbecke, verandert ingrijpend. Hiërarchische en plaatsgebonden relaties worden vervangen door horizontale samenwerkingsverbanden tussen burgers, bedrijven, organisaties en overheden. Rogier van Boxtel is demissionair minister van grote steden en intergratiebeleid en is verantwoordelijk voor ICTbinnen de overheid.What about het ‘bitje’ van Van Boxtel? De formatie is in volle gang en in rap tempo wordt een aantal typische Paars 2 ‘iconen’ naar de publieke prullenbak verwezen. Maar waar je eigenlijk niemand over hoort is het ‘bitje’ van Van Boxtel. Zijn innovatieve ideeën rond ‘digitale trapveldjes’ en zijn ‘digitale kluis’ verdienen het niet om als onderdeel van het ‘Paars 2 bashing’ in de prullenbak te belanden. Moeten we dan vanuit ICT perspectief tevreden terugkijken op 4 jaar Paars 2? Niet ben ik bang. Net zoals volgende generaties de Betuwelijn zullen zien als fysiek monument van Paarse daadkracht, zo had ik gehoopt op een monument van ICT gedreven institutionele vernieuwing binnen het overheidsapparaat. Het verzoek aan de Commissie Docters van Leeuwen om te adviseren over de gevolgen van de informatiesamenleving voor de positie van de overheid en haar relatie met de burger klonk in ieder geval zéér hoopgevend. Sinds 7 mei weten we dat - zelfs nu het kabinet-Kok demissionair is – men weigert de noodzaak van innovatie in het openbaar bestuur serieus te nemen. Voor een werkelijk genuanceerde visie op de rol van ICT binnen de overheid én in de relatie tussen de overheid en haar burgers, kan ik eigenlijk alleen maar verwijzen naar het rapport van de commissie: ‘Burger en overheid in de informatiesamenleving’. Kern van die gezamenlijke visie is dat de snelheid waarmee technologie door de samenleving wordt opgepikt, de overheid dwingt om zich te herbezinnen op haar eigen rol, haar inrichting en haar interactie met de burger. Kort samengevat: - Erken de veranderde positie van de burger. Geef de burger een recht op informationele zelfbeschikking. Vertel de burger wat de overheid en andere maatschappelijke organisaties van hem weten. Laat de burger zijn eigen recht op privacy invullen. - Verander de overheidsorganisatie door de hiërarchische ordening te veranderen in een netwerkordening. Maak overheidsorganisaties autonoom. Dwing samenwerking af en schaf het toch al verdampende medebewind af. Stimuleer projectmatig werken en bevorder scherpere afbakening van bevoegdheden. - Doe dit alles in het besef dat de overheid geen centrum meer is. De burger is volwassen. Het denkwerk is in feite al gedaan. Er liggen 16 klinklare aanbevelingen die morgen in gang kunnen worden gezet. Waarom blijft het dan zo stil in Den Haag op dit punt? Henk Broeders is directievoorzitter Cap Gemini Ernst & Young Benelux en voorzitter Nederland ICT. Hij heeft deel uitgemaakt van de commissie Docters van Leeuwen.Bijdragen in de rubriek Opinie staan los van de redactionele opvattingen van AG. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te redigeren en in te korten. Bijdragen voor de rubriek kunnen worden gestuurd aan:ag@wkths.nl onder vermelding van ‘opinie’.