Overheid en diensten moeten de kar trekken in 2004

Meer dan een op de drie ondervraagde IT-bedrijven noemt de overheidsmarkt (inclusief waterschappen) als groeimarkt voor 2004. De overheidsmarkt was in 2003 voor een aantal IT-bedrijven, zoals Centric, Vertis, Caesar en Fujitsu Services, al een vaste rots in een tijd waarin particuliere bedrijven hun investeringen tot een minimum beperkten. In 2004 zal het naar verwachting vooral de overheid zijn die bezuinigt. Maar daarvan kunnen IT-dienstverleners - vooral zij die al enig marktmomentum in managed services hebben - toch nog hun voordeel doen. De reden daarvoor is dat bezuinigen op IT bij de overheid vooral uitbesteden betekent. Grote contracten voor ERP (bij defensie) en shared services (op het gebied van HR bij een aantal ministeries) hangen al enige tijd boven de markt en er is eigenlijk geen reden om aan te nemen dat het idee van kostenverlagingen door outsourcing niet ook op andere bedrijfsprocessen zoals inkoop en documentbeheer zal worden toegepast. Provinciale overheden en grote gemeenten zullen, al dan niet in gezamenlijke tenders, het voorbeeld van de centrale overheid volgen. Het zullen vooral de grote dienstenaanbieders met diepe zakken zijn die daarvan gaan profiteren, want een tender voor een overheidscontract is gemiddeld meer dan tweemaal zo duur als een vergelijkbare tender voor een commerciële opdrachtgever. Dat komt niet alleen doordat de Europese aanbestedingsregels tot gedetailleerde ‘bid-books’ nopen, maar ook doordat de besluitvorming bij de overheid doorgaans aanmerkelijk trager verloopt. Een tenderproces voor een overheidsopdracht omspant niet zelden meer dan een jaar. In die tijd is er bij de opdrachtgevers sprake van voortschrijdend inzicht en politieke wisselingen, wat dan weer leidt tot bijstellingen van de vraag gaande het tenderproces, waarmee de kosten en de doorlooptijd verder toenemen. Een der betrokken aanbieders schat de kosten van een gemiddelde overheidstender desgevraagd op een kwart miljoen euro. IT-bedrijven die echt voor de overheidsmarkt willen ‘gaan’ zullen jaarlijks al gauw aan een stuk of tien tenders zitten en dat maakt de groep IT-bedrijven die daadwerkelijk van deze markt kunnen profiteren tot een betrekkelijk selecte kring. Naast outsourcing van IT- en bedrijfsprocessen zal de overheid in 2004 ook weer projecten gaan uitbesteden, al was het alleen al vanwege het feit dat tal van zaken die in 2003 niet aan bod kwamen, nu geen verder uitstel meer dulden. Een van de bedrijven die expliciet op dit effect wijzen, is Ordina. Ronald Kasteel schreef een belangrijke teruggang van z’n omzet in de eerste helft van dit jaar expliciet toe aan de trage kabinetsformatie, die de besluitvorming ten aanzien van projecten deed stilvallen. Nu verwacht hij met zijn bedrijf te kunnen tenderen op opdrachten voor onder meer informatiestroomlijning in de justitiële keten en automatisering op het scheidingsvlak tussen sociale zekerheid en belastingen. Een van de zaken die daar spelen is de overdracht van bepaalde inningstaken van de UWV’s naar de belastingdienst. EDS zegt opdrachten te verwachten van overheidsdiensten die zich moeten conformeren aan Europese richtlijnen ten aanzien van transparantie en uniformiteit van administratieve processen. Dienstensector Ook de dienstensector heeft in 2004 wat IT betreft wel iets in te halen. Bijna een op de drie ondervraagde ondernemingen noemt de financiële dienstverleners, de telecomsector of zakelijke dienstverlening als markt waar men verhoudingsgewijs optimistisch over is. Vooral van de Telecomsector wordt voorzien dat men in 2004 de rol van ‘big spender’ weer zal oppakken. Henk Broeders van Cap Gemini Ernst & Young: "Ik denk dat, nu ze hun balans weer op orde hebben, klantvriendelijkheid voor die bedrijven weer een issue wordt." Dat kan zich vertalen in uitgaven voor CRM, callcentertoepassingen en aanvullende toegevoegdewaardediensten. Ook is er een groot vertrouwen in de investeringsbereidheid onder de financiële dienstverleners. Bijvoorbeeld bij EDS’ Coks Stoffer: "Zowel in IT-outsourcing als in BPO zijn daar qua volume en schaalvoordeel nog heel grote slagen te maken. Ik denk niet dat de banken die mogelijkheden tot besparing laten liggen." Opvallend is dat de energiebedrijven, die toch op het punt staan de grote slag om de gunsten van het MKB en de consument te leveren, door weinig IT-dienstverleners expliciet als groeimarkt voor 2004 wordt genoemd. Mogelijk zijn de CRM- en callcenterapplicaties die ze ongetwijfeld breed zullen inzetten, al ‘up-and-running’, maar of ook de administratieve automatisering klaar zou zijn voor de slag om de consument, wordt alom betwijfeld. Handel, industrie en transport Handel, industrie en transport zijn nooit koplopers in IT geweest, maar op de drempel van 2004 is er toch een duidelijke groep IT-bedrijven die in deze bedrijven mogelijkheden zien. De noodzaak om in IT te investeren komt voor deze bedrijven vooral voort uit de eisen die hun afnemers stellen. Wilbert Kieboom van Atos Origin stelt dat er anno 2004 geen ‘killerapplicaties’ zullen zijn, maar dat het gaat om het creëren van een ‘killer value chain’. Dat betekent dat iedereen in die keten mee moet doen. Bedrijven die zich bezighouden met productie, vervoer en verkoop van discrete goederen moeten afnemers online inzicht willen geven in levertijden. Enterprise portals kunnen daartoe een middel zijn, maar om die portals te voeden met informatie uit het productieproces zijn ingewikkelde en kostbare koppelingen nodig met bestaande systemen op het gebied van productieplanning. Midden- en kleinbedrijf Met een ingekrompen staf zijn bij veel IT-bedrijven de tarieven scherper en daarmee komen nieuwe doelgroepen binnen bereik. Waar een beetje ERP-implementator eind jaren negentig nog ronduit z’n neus ophaalde voor een klant met minder dan 1500 werknemers, wordt het MKB nu omarmd als dé groeimarkt bij uitstek. En dat de IT-budgetten daar niet tot in de hemel groeien, dat neemt men voor lief. Sommige aanbieders (zoals Vertis, Inter Access en Atos Origin) spelen met nieuwe technische en commerciële oplossingen actief in op de nieuwe ‘biotoop’. Retail Verder blijken ook nogal wat IT-dienstverleners te rekenen op meer orders vanuit de retail. Frank Boekel van Fujitsu Services, dat traditioneel sterk aanwezig is in deze markt, wijst erop dat geld-, goederen-, en informatiestromen nog veel efficiënter kunnen worden beheerd. Dat betekent koppeling van point-of-saleterminals, back-offices, cash-offices, winkelonderhoud, voorraadbeheer en distributiecentra. Ook op het vlak van diefstal- en fraudepreventie zou er met behulp van IT voor veel retailketens nog wel het een en ander te verbeteren zijn. Verder is ook internetcommerce een uitdaging die veel brick-and-mortarwinkels in de nabije toekomst zullen aangaan, denkt Boekel van Fujitsu.