CBS verzamelde al voor de coronacrisis mobiele data van burgers

Het RIVM kreeg eind mei via een tijdelijke spoedwet toestemming om geanonimiseerde gegevens van telecomzendmasten te gebruiken, om zo te bepalen of maatregelen tegen verspreiding van het coronavirus versoepeld of verscherpt moeten worden. Het RIVM krijgt daarvoor specifiek beschikking over mobiele telefoons per uur in een gemeente en de herkomst van die telefoons. De data wordt door het CBS bij providers verzameld.

De AP oordeelde eerder dat dit zonder die spoedwet niet mocht, vanwege privacyrisico's. Desondanks blijkt nu dat het CBS die data ook al voor de spoedwet verzamelde. Zo legde de organisatie vast hoeveel mensen in 2018 Koningsdag in Amsterdam bezochten en waar zij vandaan kwamen. Daarvoor gebruikte het CBS in samenwerking met databedrijf Mezuro locatiegegevens van Vodafone.

Daarnaast heeft het CBS naar eigen zeggen al eens met "zeer grote datasets" van T-Mobile gewerkt, om te volgen waar mensen gedurende de dag verblijven. De daarmee verzamelde inzichten waren volgens de organisatie belangrijk voor beleid op het gebied van mobiliteit, veiligheid, rampenbestrijdingen en toerisme. 

In gesprek met AP

Het AP zegt tegenover NRC verbaasd te zijn. "Dit is opmerkelijk. Wij gaan in gesprek met het CBS. Het is aan het CBS om dan aan te tonen dat het volgens de regels handelde." In hoeverre er daadwerkelijk onzorgvuldig met de locatiedata is omgegaan, is waarschijnlijk alleen te ontdekken via onderzoek van de privacywaakhond. Ook is volgens de AP niet duidelijk of het hier om dezelfde situatie gaat als nu met het RIVM. "Wij kunnen niet vooruitlopen op het gesprek met het CBS. We weten dus ook niet of dit hetzelfde is als het wetsvoorstel dat nu naar de Tweede Kamer is gestuurd."

Het CBS zegt tegenover het NRC dat dit allemaal pilotprojecten waren met anonieme gegevens. De privacywetgeving AVG zou daar niet op van toepassing zijn. De werknemers die aan de projecten werkten, deden dit op kantoor bij T-Mobile en hadden daar volgens een woordvoerder "beperkte toegang". Sinds een half jaar levert T-Mobile geen data meer aan het CBS. 

Ook Mezuro zegt dat de data die het van Vodafone kreeg niet-herleidbaar was. De verzamelde data is volgens directeur Wim Steenbakkers echter hetzelfde type als die voor het RIVM verwerkt moeten worden.