Rathenau: ‘Maatschappij niet klaar voor digitale samenleving’

Dat blijkt uit het rapport 'Opwaarderen - Borgen van publieke waarden in de digitale samenleving' van het Rathenau Instituut. De onderzoekers concluderen daarin dat het maatschappelijk debat nu nog vooral is gericht op privacy en veiligheid. Er is veel minder aandacht voor andere publieke waarden die door digitalisering evengoed onder druk staan zoals gelijke behandeling, menselijke waardigheid en ongelijke machtsverhoudingen.

De verregaande digitalisering vraagt volgens het Rathenau Instituut om discussie over verantwoordelijkheden van overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Zij stellen dat we onze app's, onze software en onze technologie wel regelmatig opgewaarderen, maar we vergeten om de maatschappij te updaten.

Invloed

De invloed van digitalisering op de samenleving is overal merkbaar. Data en software beïnvloeden beslissingen en gedrag. Nepnieuws speelt een rol bij verkiezingen. Platformen zoals Airbnb, Facebook en Uber verzamelen informatie over ons en beïnvloeden onze keuzes. Slimme speelgoedpoppen en smart-tv's luisteren met ons mee. Robots in de zorg roepen de vraag op of we recht hebben op menselijk contact. De virtuele en fysieke wereld raken volledig met elkaar verweven.

Vijf acties

Het instituut stelt vijf acties voor waarmee politici, beleidsmakers, bedrijven en maatschappelijke organisaties de digitale samenleving verantwoord kunnen opwaarderen.

- De rol en de positie van toezichthouders moet worden versterkt.

- Er moet een digitaliseringsakkoord komen waarin bedrijven, overheid en maatschappelijke organisaties hun commitment en verantwoordelijkheden vastleggen voor het beschermen van publieke waarden.

- Er moet er een nationale dialoog georganiseerd worden over digitalisering en publieke waarden.

- Er moet een overkoepelende kabinetsvisie worden opgesteld over de betekenis van digitalisering en het borgen van grondrechten en mensenrechten.

- Er moet een periodieke discussie zijn in de Eerste en Tweede Kamer over de governance van digitaliseringsvraagstukken.

Het Rathenau Instituut deed dit onderzoek naar aanleiding van een motie van het Eerste Kamerlid Gerkens (23 september 2014) op verzoek van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.