CIO bij overheid moet het hebben van sociale vaardigheden

Van der Werf is bij PBLQ HEC degene die de 'CIO survey 2012' uitvoerde, een onderzoek naar de stand van zaken op het gebied van IT-governance bij overheidsdiensten. Volgens Van der Werf werken inmiddels alle departementen en grote gemeenten met een CIO. In de zorg en het onderwijs is de omarming van het CIO-model nog wat minder, maar ook hier ziet Van der Werf een stijgende lijn; met name in het hoger onderwijs.

CIO zit meestal aan aanbodzijde van organisatie

De taak van de CIO is te zorgen voor een goede afstemming van de IT op de organisatiestrategie. Dat vergt enige distantie ten opzichte van zowel de afdeling die de IT aanbiedt als de 'lijn-afdelingen' die bij die IT gebaat zouden zijn. Toch blijkt de CIO-rol in de helft van de door PBLQ HEC onderzochte gevallen te zijn belegd bij de directeur informatievoorziening/ICT. "Daarmee is de CIO in feite aan de aanbodkant gepositioneerd" stelt Van der Werf. "Niet de meest aangewezen plek. Het gevaar is dat er dan toch meer aandacht is voor technische mogelijkheden dan voor de beleidsdoelen die ze moeten ondersteunen." De CIO's in kwestie lijken zich over dat probleem niet al te veel zorgen te maken zorgen te maken. Hun succes is naar eigen oordeel in de eerste plaats een kwestie van 'persoonlijke competenties', zo blijkt uit de over all top-3 van factoren die van invloed zouden zijn op het functioneren van een CIO. Die top-3 bestaat uit achtereenvolgens:

1. 'persoonlijke competenties',
2. 'positie en bevoegdheden' en
3. 'instrumentarium'.

Dat persoonlijke competenties hoog scoren neemt Van der Werf gezien de doelgroep met een korrel zout: "Uit psychologisch onderzoek is bekend dat we successen vooral aan ons zelf toeschrijven en falen aan de omgeving. Blijkbaar is ook de CIO’s niets menselijks vreemd". Interessanter vindt Van der Werf dat de CIO’s bij relevante competenties veel meer op ‘politiek-bestuurlijke competenties’, ‘leiderschapskwaliteiten’ en ‘netwerkvaardigheden’ blijken te doelen dan op ‘kennis van ICT’."

Meer dan helft van CIO's zit zonder formele bevoegdheden

De tweede factor die de effectiviteit van CIO zou bepalen is 'positie en bevoegdheden'. Meer dan de helft van de ondervraagde CIO's onderschrijft het belang van deze factor. Tegelijkertijd blijkt echter dat 60 procent van de ondervraagden zijn rol van CIO vervult zonder dat dat organisatorisch is bekrachtigd middels een met bevoegdheden omkleedde formele aanstelling.

Ondanks deze handicap blijken de CIO's - opnieuw naar eigen oordeel - hun belangrijkste doelen in de meerderheid van de gevallen 'redelijk' tot soms zelfs 'volledig' te behalen. Die belangrijkste doelen zijn:

1. Beheersing van grote ICT-projecten
2. Afstemming tussen informatie/ICT- en organisatiestrategie
3. Continuïteit en kostenbeheersing
4. Betrokkenheid van ambtelijke/bestuurlijke top bij IT-besluitvorming

Het eerste doel - in de woorden van Van der Werf 'de achilleshiel' van de overheids-IT - wordt zelfs in meer dan 95 procent van de gevallen 'redelijk' of 'in hoge mate' gehaald. Daarbij valt op dat dit doel - anders dan 'afstemming' en 'betrokkenheid' - in geen van de gevallen 'volledig' wordt gerealiseerd.

Bestuurlijke top vaak weinig betrokken

Het meest precair binnen de doelstellingen-top4 blijkt het betrekken van ambtelijke/bestuurlijke top. In 30 procent van de gevallen lukte dat niet. Zegt dat mogelijk iets over de geestdrift waarmee deze top het CIO-model omarmde? Van der Werf: "Ja en nee. Blijkbaar is het enthousiasme nog niet overweldigend. Aan de andere kant is het natuurlijk ook gewoon de rol van de CIO om die interesse bij het hogere management op te wekken. En daar zullen ze hun bestuurlijke en sociale vaardigheden hard bij nodig hebben".