De carrière van Olaf Kolkman: Autoriteit zonder macht op internet

"De afwisseling tussen management en praktisch - met de handen aan de knoppen- heb ik altijd al leuk gevonden. Nu zit ik meer aan de advieskant, maar ik sluit niet uit dat ik nog weer een switch maak", zegt Kolkman strijdlustig. Bij Kolkman was geen sprake van carrièreplanning. De vraag is of dat ook mogelijk was geweest, als je begint te werken aan een infrastructuur die nog op dat moment nog nauwelijks gestalte heeft gekregen. Zeker als je het vergelijkt met de rol die internet nu heeft in de samenleving wereldwijd. "Ik heb veel geluk gehad, maar misschien wél de intuïtie om kansen te pakken als ze zich voordoen."

En die kwamen voorbij: voorzitter van de Internet Architecture Board (IAB), aan tafel met beleidsmakers uit verschillende landen om de besluiten van de wereldwijde The Haque Global Conference on Cyber Space (GCCS) in 2015 gestalte te geven, en leiding geven aan verschillende standaardisatiecommissies voor internettechnologie, om er maar een paar te noemen.

Big data in de jaren 90

De wortels van Kolkman liggen helemaal niet in de IT. Hij was sterrenkundige en startte in Groningen aan promotieonderzoek in het vakgebied. Maar dat wilde niet zo vlotten. Hij kwam wel noodgedwongen in aanraking met IT. "Sterrenkunde was halverwege de jaren 90 eigenlijk al big data met grote hoeveelheden gegevens uit radio- en optische telescopen. Veel handwerk, maar daar kwam ook verwerking op VAX- en later UNIX-computers bij. Ik had een optisch pakket uit de VS, maar dat gebruikte niemand. Dus moest ik het zelf uitvinden: Installeren en proberen maar. We hadden daar ook een van de eerste webservers. Ik heb toen de informatie van Gopher naar http geporteerd. Een van de latere versies daarvan bestaat nog steeds op het Internet Archive."

De definitieve overstap kwam door een vacature voor een programmeur waarop hij in een onbewaakt ogenblik op solliciteerde, en werd aangenomen. Dan volgt een zware beslissing: Stoppen na 2,5 jaar van de vier jaar promotieonderzoek waarop hij was aangenomen. "Ik kreeg goed advies van mijn promotor, dat ik altijd heb meegenomen: Zet alles op een rijtje en maak een bewuste keuze. Dan kun je er later geen spijt van hebben."

Na een jaar stond hij alweer op straat, nadat het mediabedrijf waarvoor hij werkte werd opgeslokt door Canal+. Maar toen viel zijn oog op een positie als wetenschappelijk programmeur bij RIPE NCC. Hoewel de vacature al was vervuld, wilde Daniel Karrenberg  -internetpionier en oprichter van RIPE NCC- Kolkman graag hebben. "Het was een geweldige tijd, 1997. We waren nog maar met een kleine twintig mensen."

Hoe liggen verbindingen?

Hij kreeg een bijzondere opdracht. "Ik ging met Henk Uijterwaal uitzoeken hoe we een testtrack konden opzetten met op GPS-gesynchroniseerde meetstations, zodat we konden testen hoe verbinding over internet lagen. Dat is uitgegroeid tot wat nu het RIPE Atlas-netwerk is. Zo kwam ik ook in contact met IETF, ook een heel leuke omgeving. Via werkgroepen daar kreeg ik steeds meer ervaring in management van standaardisatie en het leiden van groepen.

Kolkman vertelt gloedvol over alle internetpioniers van het eerste uur waar hij mee in contact kwam, zowel internationaal als nationaal. Een daarvan was Ted Lindgreen, al in 1989 directeur van NLnet, de eerste internetprovider in Nederland, en later medeoprichter van SIDN. NLnet werd in 1997 verkocht aan het Amerikaanse UUnet. Met het fonds dat uit de verkoop ontstond, werd NLnet Labs opgezet, een onafhankelijk onderzoekslaboratorium dat zonder winstoogmerk werkt aan internetstandaarden, vooral voor een betere en veiliger routering van verkeer zoals DNSSEC. Kolkman werd in 2005 gevraagd als directeur van NLnet Labs.

Stroperigheid hoort erbij

Structurele verbeteringen aan het internet verlopen uiterst traag , denk aan IPv6 en DNSSEC. Op de vraag of hem dat niet frustreert, is hij heel stellig: "Nee, ik begrijp waar het vandaan komt. Bij de meeste innovaties heb je een first mover advantage. Een zaadje dat twee keer meer graanproductie oplevert, wil iedereen hebben. Heb je het niet, verlies je je marktaandeel. Bij IPv6 en DNSSEC was het juist omgekeerd. Ben je first mover, dan introduceer je fragiliteit, want de code is niet af. En het levert niet gelijk voordeel op."

Dus is de taak van bijvoorbeeld de ISOC de gemeenschappen bij elkaar te brengen, discussie te stimuleren en obstakels uit de weg te ruimen. "Encryptie is nu bij ISOC een belangrijk onderwerp. We proberen regelgeving te identificeren die het toepassen van encryptie onmogelijk maakt. Dan gaan we proberen daar vandaar terug te werken. We gaan naar hoorzittingen. We vragen informatie op. Dienen input in op requests for comments. Zo ben ik steeds bezig op het snijvlak van beleid en techniek." Een andere belangrijk onderwerp bij de ISOC is hoe de governance op internet is geregeld. Wat is de invloed van overheden op het netwerk?

Roerige tijden bij ISOC

Op de vraag waar Kolkman trots op is, antwoord hij al snel het werk bij NLnetLabs. "Veel werk verzet aan de DNS server software (NDS en Unbound), maar we zijn ook gaan kijken naar secure routing. Wat voor producten zijn er nodig voor een open internet? Ik heb het stokje overgedragen aan Benno Overeinder, die dat werk heel goed heeft doorgezet met een enorm sterk team."

Zijn tijd bij ISOC was ook roerig. De organisatie was toen hij kwam erg verkokerd. Dat is nu na een grote reorganisatie veranderd. Inmiddels heeft hij wat hij zelf een 'seniore rol' noemt. "Advies, mentoring, leiding geven. Ik heb autoriteit, zonder dat ik formeel een team heb om aan te sturen. Dat is heerlijk." Toch lonkt ook het formelere leiderschap wel weer, voegt hij er aan toe.