Angst voor banenverlies door offshoring is onterecht
Het is echter zeer twijfelachtig of de vrees voor offshoring terecht is. Offshoring is niets meer dan een nieuwe vorm van internationale handel, waarbij voor het eerst kennis het lijdend voorwerp is. Producten, dus ook kennis, worden nu eenmaal altijd daar geproduceerd waar dat het goedkoopste kan gebeuren. Maar ook voor het uitbestedende land betekent het meer werkgelegenheid. Uitbesteden leidt tot hogere winsten, die vrijkomen voor investeringen, die leiden tot meer werkgelegenheid. Het grootste deel van het werk kan tenslotte niet vanuit het buitenland worden ingekocht. Een andere denkfout van de marktonderzoekers is dat ze de resultaten van interviews met hun klanten generaliseren naar de hele sector. Hun belangrijkste informatiebron bestaat immers uit ICT-managers van grote bedrijven, dezelfde personen aan wie ze hun onderzoeken verkopen. Het gaat hier vrijwel altijd om gevestigde organisaties die gerijpte ICT-technologieën inzetten in gerijpte arbeidsprocessen. Lagere kosten vormen hun enige weg naar meer winst, waarbij uitbesteden voor de hand ligt. Veelzeggend is dat een beslissing tot offshoring bij Shell de aanleiding was voor de sombere voorspellingen. Maar net als in de afgelopen vijftig jaar zal ook het lopende decennium de opkomst van nieuwe ICT-technologieën zien waarmee nieuwe diensten worden aangeboden en nieuwe werkgelegenheid ontstaat. Voorbeelden zijn draadloos breedband, Linux-toepassingen en Grid-computing. Dergelijke nieuwe toepassingen leveren nieuwe vraag op naar software, hardware en dienstverlening. Verder worden in de meeste marktanalyses economische schommelingen nauwelijks meegewogen, terwijl die juist een enorme invloed blijken te hebben op de investeringsbereidheid van ICT-managers. Die lacune verklaart waarom marktonderzoekers zelden een trendreuk zien aankomen, zoals we eerder zagen bij de voorspelling van IDC dat de stijging in pc-verkopen slechts een paar kwartalen zou aanhouden. De huidige vrees voor offshoring in Nederland kent al anderhalf jaar zijn precedent in de VS. Ook daar heerste eerst paniek over banenexport nadat marktonderzoeker Forrester had voorspeld dat er 3,3 miljoen kennisbanen zouden verdwijnen. Dat cijfer heeft nu de status van een ‘urban legend’. Volgens het enige concrete onderzoek zijn tussen 1998 en 2003 ruim honderdduizend banen door offshoring verdwenen, 20 duizend per jaar, een te verwaarlozen aantal op de ruim 120 miljoen banen die Amerika telt. Naar Nederlandse schaal vertaald, zou het gaan om duizend banen per jaar. Wat is er aan de hand? De ICT-sector gaat van hype naar hype, en dat geldt ook voor marktonderzoekers en belangenorganisaties die zich met de effecten van ICT bezighouden. Bij elke nieuwe hype zijn de resultaten van een onderzoek of een paar stevige uitspraken genoeg voor wat gratis publiciteit. Na de internetzeepbel heeft deze werkwijze zich uitgebreid naar negatieve verschijnselen, waarvan verdwenen internetbedrijven, beveiliging en spam eerdere voorbeelden waren. Ook als het gaat om duizend banen per jaar, is er nog geen vuiltje aan de lucht. De werkloosheid in de ICT kent net als in de bredere economie toppen en dalen, waarbij de ICT anderhalf jaar vooruitloopt. De ICT-werkloosheid stagneerde vorig jaar al en lijkt nu eerder te dalen dan te stijgen. De migratie van banen wordt bij een opgaande conjunctuur ruimschoots gecompenseerd door nieuwe werkgelegenheid, die ontstaat door investeringen in nieuwe technologieën. Daarna gaat de groei in de sector weer net zo lang door totdat er opnieuw een tekort aan goed en gekwalificeerd personeel ontstaat. Het enige probleem is dat de werkloos geworden ICT’ers zich intussen moeten omscholen. Maar als dat de prijs is van offshoring, is er eigenlijk bijzonder weinig aan de hand. Henny van der Pluijm is freelance journalist en schrijft maandelijks in Automatisering Gids over de venture-capitalinvesteringen in de branche.Bijdragen in de rubriek Opinie staan los van de redactionele opvattingen van AG. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te redigeren en in te korten. Bijdragen voor de rubriek kunnen worden gestuurd aan: ag@wkths.nl onder vermelding van ‘opinie’.