Breedband in Brabant

Vanaf dat moment wordt op diverse plaatsen in Nederland gestaag gewerkt aan enerzijds de op glasvezel gebaseerde ontsluiting van bedrijven, instellingen en woningen en anderzijds aan de ontwikkeling van relevante breedbanddiensten. Dertien gemeenten die in de breedbandontwikkeling een voortrekkersrol spelen hebben zich verenigd in de Stichting Stedenlink. In september 2006 heeft de door de stichting ingestelde projectgroep ‘Breedband over de stadsgrenzen’ haar eindrapport ‘Vrij verkeer van breedbanddiensten – Opschaling van breedbanddiensten door koppeling van open breedbandnetwerken’ uitgebracht (zie ook www.stedenlink.nl). Zij pleit daarin voor een koppeling van bestaande initiatieven. Door koppeling ontstaat één open infrastructuur (waarbij de essentie van openheid is de ontbundeling van infrastructuur en diensten) zodat alle dienstenaanbieders overal hun diensten kunnen aanbieden. De keuze van afnemers wordt vergroot, waardoor de kwaliteit en variëteit van diensten stijgt en de prijs daalt. Parallel aan de totstandkoming van dit rapport hebben de breedbandinitiatieven in (de regio) Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Roosendaal en Tilburg recentelijk besloten tot de onderlinge koppeling van de initiatieven, en tot de koppeling met initiatieven in Limburg en Oost-Nederland (zie figuur).

Aanjager
Op diverse plaatsen in Noord-Brabant zijn en worden breedbandinitiatieven genomen, zowel voor bedrijven en instellingen in de stad, bedrijven op bedrijventerreinen als bewoners. De drie kaders geven een beknopte schets van de ontwikkelingen in de regio’s Eindhoven, ’s-Hertogenbosch en Tilburg. Daarmee is het beeld verre van compleet. Zo is recentelijk een vraagbundeling in westelijk Noord-Brabant succesvol afgerond en beschikken inmiddels meer dan twintig bedrijventerreinen verspreid over de provincie over een open breedbandinfrastructuur. Voor een actueel overzicht zij verwezen naar www.brabantinnoveert.nl. De provincie Noord-Brabant heeft vanaf 2002 op het thema actief beleid gevoerd, onder meer als aanjager, facilitator en regisseur. In eerste instantie richtte het beleid zich primair op de infrastructuurontwikkeling, vanaf 2005 ook nadrukkelijk op de ontwikkeling van diensten. In 2006 hebben de breedbandinitiatieven in genoemde gemeenten/regio’s besloten tot onderlinge koppeling van de open marktplaatsen. Deze marktplaatsen bevinden zich in verschillende fases van ontwikkeling. De kern ervan is dat op deze marktplaatsen lokale netwerken die verschillend van opzet kunnen zijn, onderling worden gekoppeld. Op de marktplaats ontmoeten vraag en aanbod van diensten elkaar en vindt ook de interlokale koppeling naar andere netwerken plaats.

Koppelen
Waarom koppelen? Door de vele lokale initiatieven is in Noord-Brabant en daarbuiten een grote variëteit aan lokale breedbandnetwerken en dark-fibernetwerken ontstaan. Deze netwerken zijn onderling niet op zo’n manier gekoppeld dat datacommunicatie mogelijk is zonder kwaliteitsverlies en zonder aan functionaliteit in te boeten. Een dergelijke koppeling is wel gewenst. Het rapport ‘Vrij verkeer van breedbanddiensten’ heeft daarvoor de argumenten nog eens helder op een rijtje gezet:
• Bestaande netwerkkoppeling voldoet niet.
Een koppeling via het ‘open’ internet voldoet veelal niet voor het aanbieden van breedbandige diensten omdat de kwaliteit van verbindingen niet voldoende beheersbaar is in termen van snelheid, veiligheid en betrouwbaarheid.
• Gering aanbod aan diensten.
Het aanbod aan breedbandige diensten via landelijke hoogwaardige netwerken is gering omdat de benodigde verbindingen (‘huurlijnen’, waaronder ook VPN’s in commerciële ethernetnetwerken) relatief duur zijn.
• Kleine afzetmarkt voor diensten.
De afzetmarkt voor breedbandige diensten is klein omdat het aantal bedrijven en instellingen dat een aansluiting heeft op een hoogwaardig netwerk, gering is.
Innovatie van digitale diensten via hoogwaardige netwerken komt traag van de grond, onder meer omdat jonge en weinig kapitaalkrachtige dienstverleners vanwege hoge drempels niet instappen.
• Schaarste aan bandbreedte.
De schaarste aan bandbreedte wordt in stand gehouden door de huidige marktverhoudingen. Aanbieders worden onvoldoende aangezet tot het beschikbaar stellen van hun ruim voorhanden (ongebruikte) glasvezelinfrastructuur op een ‘open’ manier.
• Verschillen tussen de breedbandnetwerken.
De breedbandnetwerken in de verschillende steden gebruiken verschillende technologieën, tarieven en condities voor het gebruik van de netwerken. Deze fragmentatie verhoogt de kosten voor dienstenaanbieders om de benodigde schaalgrootte te bereiken om diensten commercieel verantwoord te kunnen aanbieden.
De koppeling tussen de open marktplaatsen in Noord-Brabant vindt plaats via gehuurde Managed Dark Fiber. Hierop worden zogenaamde lichtpaden gecreëerd waarover naar behoefte Ethernetverbindingen lopen (tot 1 Gbps en hoger). De marktplaatsen werken hierin samen op basis van een samenwerkingsovereenkomst, waarbij het operationeel en tactisch management door de Eindhoven Fiber Exchange wordt uitgevoerd. Met deze samenwerking behoudt elk initiatief lokale autonomie, maar worden met name technische en financiële spelregels omtrent de marktplaatsontwikkeling die relevant zijn voor de interlokale koppeling, geharmoniseerd.
Gebruikers van de koppelingen zijn er in verschillende categorieën, waaronder:
• Organisaties met vestigingen door heel Noord-Brabant. Een concreet voorbeeld is de Brandweer Midden- en West-Brabant met vestigingen in onder meer Tilburg, Breda en Roosendaal.
• Samenwerkingsverbanden tussen organisaties in Noord-Brabant. Een concreet voorbeeld is het videoconsultatieproject van het Integraal Kankercentrum Zuid. Voor de bespreking van oncologische patiënten consulteren specialisten van verschillende ziekenhuizen elkaar via breedbandverbindingen.
• Dienstenaanbieders. Dit zijn enerzijds lokale dienstenaanbieders die met een specifieke dienst een bredere afzetmarkt kunnen aanboren. Een voorbeeld is 1Key uit ’s-Hertogenbosch dat zich specifiek richt op de onderwijsmarkt. Anderzijds zijn het landelijke spelers die ongeacht het transportkanaal hun diensten kunnen afzetten. Een voorbeeld hiervan is Esprit Telecom.

Trend
De verwachting is dat als gevolg van de koppelingen in Noord-Brabant bestaande initiatieven zullen groeien, zowel in geografische dekking als qua aantal aansluitingen en gebruiksintensiteit binnen de gebieden die reeds worden bediend. Waar gewenst kunnen andere marktplaatsen binnen de provincie tot de samenwerking toetreden. Een vergelijkbare ontwikkeling van gekoppelde marktplaatsen vindt, geïnspireerd door de virtuele marktplaats NDIX, plaats in Gelderland en Overijssel. Op 8 december jongstleden is in Amsterdam besloten tot de oprichting van een nationaal platform dat gaat zorgen voor een soepele onderlinge koppeling van breedbandnetwerken. Onder de naam BreedNed zal het platform dit jaar veel van zich laten horen.

Joep Brouwers MPM (jbrouwers@brabant.nl) is programmamanager bij de Provincie Noord-Brabant. Drs. Patrick van Eekeren MCM (patrick.van.eekeren@mxi.nl) is partner bij M&I/Partners.

Regio ’s-Hertogenbosch
Deze regio heeft het vraagbundelingsinitiatief BoschNet dat sinds 1 november 2006 operationeel is. Inmiddels zijn ruim vijftig locaties ontsloten. Dit aantal zal naar verwachting in de eerste helft van dit jaar verder groeien naar honderdvijftig locaties voor in totaal ongeveer dertig organisaties, waaronder een vijftigtal basisscholen (verenigd in Digidact), Heijmans en thuiszorg Vivent. Het initiatief biedt dekking in Boxtel, Heusden, ’s-Hertogenbosch en Vught en is tevens bestemd voor aansluitingen op bedrijventerreinen. In het datacenter van Interconnect in ’s-Hertogenbosch is de open marktplaats BoschNet gehuisvest. Essent en KPN bieden onder de vlag van BoschNet tegen speciale tarieven Managed Dark Fiber en Managed Ethernet (100 Mbps en 1 Gbps) aan. De BoschNet-verbindingen zijn in het dekkingsgebied algemeen leverbaar, elke geïnteresseerde kan aanhaken. Bedrijven en instellingen die een Boschnet-verbinding afnemen zijn verenigd in de Coöperatieve Vereniging BoschNet.

Regio Tilburg
Deze regio heeft het vraagbundelingsinitiatief Stichting Breedband Inkoopcombinatie Tilburg met thans bijna tweehonderd locaties voor 21 organisaties, waaronder CZ, gemeente Tilburg en woningcorporatie WonenBreburg. Het initiatief kent uitlopers richting Berkel Enschot, Goirle, Oisterwijk en Udenhout. Het bundelingsinitiatief in Tilburg was in 2002 één van de eerste navolgers van de door SurfNET geïnitieerde zogenaamde GigaMAN-projecten in Arnhem, Nijmegen en Leeuwarden. De basis van het initiatief wordt gevormd door een Managed Dark Fiber-netwerk dat begin 2004 is opgeleverd en dat in eigendom is van de gebruikers. Tilburg is verder actief met breedband op de bedrijventerreinen. Industrieterrein ’t Laar is al voorzien van een open glasvezelinfrastructuur. De overige Tilburgse bedrijventerreinen worden op dit moment verglaasd.
De oplevering is voorzien voor medio 2007. Voor de interconnectie van de bedrijventerreinen maakt men gebruik van het netwerk van de stichting. De marktplaats in Tilburg is gevestigd in het rekencentrum van de Universiteit van Tilburg. Als marktmeester in Tilburg treedt op Town QSP. Tot slot zij vermeld dat het merendeel van de studentenwoningen van WonenBreburg via glasvezel is ontsloten.

Regio Eindhoven
Deze regio heeft het vraagbundelingsinitiatief Breedband Regio Eindhoven met thans 27 aangesloten organisaties met zo’n 120 locaties. Gebruikers zijn onder meer Philips en Simac. Het initiatief heeft uitlopers in de richting van onder andere Geldrop-Mierlo, Helmond en Veldhoven. Deze regionale uitlopers worden onder meer door de vier ziekenhuizen in de regio gebruikt. Het netwerk is evenals in Tilburg initieel opgezet als zogenaamd customer-ownednetwerk (waarbij gebruikers tevens eigenaar zijn). Recentelijk is het in het kader van de verdere groei ook toegankelijk gemaakt voor partijen die uitsluitend willen huren. De regio kent verder twee stevige ‘fiber to the home’-initiatieven, het internationaal vermaarde OnsNet Nuenen met zo’n 7500 aansluitingen en OnsNet Eindhoven met inmiddels ruim 8000 aangesloten woningen. Beide initiatieven kennen een deelnamegraad van meer dan 80 procent van de aangesloten woningen. Het Bedrijventerrein Ekkersrijt is op dit moment (deels) voorzien van een open glasvezelnetwerk. De vraagbundeling op de andere bedrijventerreinen is in volle gang. Op het TU/e-terrein is de Eindhoven Fiber Exchange gevestigd dat als regionaal knooppunt fungeert. Nagenoeg alle woningen van studentenhuisvester Vestide zijn via glasvezel ontsloten.