CPB heeft op verkeerde gronden het goede besluit genomen

Om (informatie)systemen zowel functionerend als operationeel te houden is veel nodig. In het bijzonder de financiering van zowel het operationeel houden als vernieuwing is in het huidige economische klimaat erg moeilijk. Vanwege de jarenlange bezuinigingen op hoger onderwijs proberen onderzoekscentra een alternatieve geldstroom te vinden om hun bestaan en behoud van medewerkers te garanderen. Dat de multinationals dus de investering proberen af te wentelen op de universiteiten (of onderzoekscentra in het algemeen) onder het mom van een gemeenschappelijk onderzoek is een kwalijke ontwikkeling die het CPB en de CvW terecht heeft tegen gehouden. Het is fnuikend voor het imago van de KNAW, omdat het het CPB was dat aan de noodrem trok, en daarmee aantoonde dat de KNAW kennelijk haar belangen niet goed bewaakt. Juist de KNAW zou zich harder moeten opstellen om datgene wat universiteiten dienen te doen gewaarborgd blijft: fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en opleidingen. Onderzoek zoals voorgesteld door het CWI is een investering die bedrijven voor eigen rekening moeten nemen. Sun (ONE), Microsoft (.NET), IBM (WebSphere) en Apple (WebObjects) moeten zelf dat onderzoek uitvoeren. Het CPB trekt terecht de conclusie dat dergelijk onderzoek van belang is om in de marktvraag te voorzien. Voor het bedrijfsleven, lees de aandeelhouder, is vooral de kostenbesparing interessant en voor de onderzoekscentra het gewin op de korte termijn. Uiteindelijk zijn er alleen maar verliezers, omdat de rampzalige gevolgen voor het huidige economische bestel onafwendbaar zijn. Nederland als ontwikkelingsland... Het utiliteitsprincipe als belangrijkste motivatie om positief te oordelen over een onderzoek mag door een universiteit en vooral de KNAW niet worden gebruikt. Zij heeft een belangrijke taak om fundamenteel onderzoek te doen waarvoor misschien ooit een bruikbare toepassing kan worden gevonden. Als voorbeeld kan het onderzoek van Max Planck dat in 1895 werd uitgevoerd genoemd worden, uiteindelijk leidde dat tot producten als de transistor, MRI en andere op kwantummechanische principes gebaseerde producten. Die werden echter pas 60 jaar later ontwikkeld. Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek is een belangrijke bouwsteen, maar wat moeten die onderzoekers als onderwerp van studie nemen? Wat dacht u van de maatschappelijke gevolgen van het invoeren van een biometrisch identiteitsbewijs? Of: ‘Hoe bewaak ik authenticiteit en integriteit van informatie?’ Maatschappelijk belangrijke technologische vragen dienen door universiteiten ter hand te worden genomen. Zonder fundamenteel (wetenschappelijk) onderzoek bestaat er geen innovatie: aan de KNAW de taak dat te waarborgen, beschermen en te garanderen. Zij beseft dit terdege gezien hun vragenlijst, alleen met de uitvoering van diezelfde wetenschappelijke criteria gaat het mis, ergo financiering door het rijk is noodzakelijk. Het CPB heeft op verkeerde gronden het goede besluit genomen: het bedrijfsleven dient innovatie van producten die in een marktvraag voorzien zelf uit te voeren en niet uit te gaan van de insteek: dat doet een onderzoekscentrum wel voor, danwel namens ons. Het was echter de KNAW die hier had moeten ingrijpen, doch die heeft dit door jarenlange bezuinigingsconditionering nagelaten. ICT-onderzoek, uitgevoerd in Nederland, is noodzakelijk. Het heeft niets te maken met de omvang, maar alles met kwaliteit. Ik verwijs u naar onze zuiderburen die toch mooi de wereldstandaard voor encryptiesoftware hebben bepaald. Zonder drastische bijstelling van het overheidsbeleid en betrokkenen is autonoom uitgevoerd onderzoek fictie en is kennisland Nederland utopisch. Rob Tito is Senior ICT-consultantBijdragen in de rubriek Opinie staan los van de redactionele opvattingen van AG. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen te redigeren en in te korten. Bijdragen voor de rubriek kunnen worden gestuurd aan: ag@wkths.nl onder vermelding van ‘opinie’.