‘ICT-beleidsmakers weten te weinig van de praktijk’
In 1987 maakte hij de overstap van de afdeling welzijn naar de nog jonge gemeentelijke automatiseringsafdeling. De decentralisatie van ICT-taken van regionale computercentra was drie jaar eerder in gang gezet. “Het werd goedkoper en eenvoudiger om ICT in eigen huis te beheren”, zegt Witteveen. “Gemeenten wilden bovendien niet afhankelijk zijn van de leveranciers.” Nu ziet de I&A-coördinator en het bestuurslid van de gebruikersvereniging van Civility het tegenovergestelde gebeuren. Gemeenten kruipen weer bij elkaar voor gezamenlijke inkoop en ontwikkeling of kiezen voor uitbesteding. Gemeentelijke automatisering wordt immers steeds kostbaarder en complexer. Overtuigingskracht Zo troffen in de loop der jaren steeds meer ambtenaren aanvankelijk een terminal en later een pc (met alle beheerproblemen van dien) op hun bureau aan. Kon Witteveen vijftien jaar geleden nog toe met een enkele S/36-server van IBM, thans snorren zeven servers in de computerruimte van de gemeente Nunspeet. Ook wil de burger steeds vaker elektronisch worden bediend. Het heeft desondanks veel overtuigingskracht van Witteveen gevergd om de huidige formatieplaatsen van zijn team bij het gemeentebestuur los te krijgen. Tijdens de vorige reorganisatie is het gelukt om twee HBO-plekken en één MBO-plek te creëren. Daarnaast beschikt Witteveen voortdurend over een stagiair van de hogeschool Windesheim in Zwolle. De macht van de leveranciers nam in de loop der jaren toe. Een overnamegolf eindigde met het ‘duopolie’ Centric en Civility. Dit duo levert de ICT-ruggegraat van de gemeentelijke administratie: de automatisering van de verticale processen sociale dienst, belastingen, burgerzaken en financiën. Door verregaande integratie van horizontale processen als tekstverwerking en workflow wordt de software van Centric en Civility steeds ingewikkelder en komen nieuwe versies trager op de markt. De groeiende invloed van applicaties van bedrijven als Oracle, SAP en Microsoft op nieuwe versies maakt bovendien dat ontevreden gebruikers alleen kunnen overstappen op de concurrent als zij veel geld in nieuwe software en apparatuur investeren. Witteveen snakt naar meer concurrentie op de markt voor gemeente-ICT en ziet daarvoor mogelijkheden: “Ontwerp op landelijk niveau applicaties en selecteer vervolgens een leverancier om het product te maken. We moeten kunnen shoppen.” Toen de automatisering in eigen huis werd gehaald, werd het beheer- en beleidswerk door iemand erbij gedaan. Geleidelijk aan werden systeem- en netwerkbeheerder en coördinator I&A zelfstandige functies. Witteveen merkt bij collega’s dat bestuurders in veel gemeenten de I&A-coördinator niet als een volwaardige gesprekspartner beschouwen, terwijl de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de coördinator toch als beleidsfunctie heeft gedefinieerd. Volgens Witteveen heeft de functionaris dat ook aan zichzelf te wijten. “De I&A-coördinator moet leren een andere, minder technische, taal te spreken.” Uitlaatklep Ook over andere ambtenaren is hij kritisch. De nieuwsgroepen in het besloten netwerk Gemnet staan bol van de kritiek. Systeembeheerders vinden daar een uitlaatklep. Witteveen vindt dat zij minder moeten klagen en hun krachten moeten bundelen. Ook de VNG ontkomt niet aan kritiek. Die houdt zich volgens Witteveen te veel bezig met ‘verheven zaken’ en staat te weinig met de benen in de praktijk. “De ICT-beleidsmakers van de VNG zouden eens een halfjaar stage moeten lopen op een I&A-afdeling van een gemeente.” Witteveen waagt het te betwijfelen of het jongste eGem-project van VNG en Binnenlandse Zaken voldoende is om gemeentelijke ICT op de kaart te zetten. Op 11 maart jongstleden tekenden de VNG en minister Roger van Boxtel van Grotesteden- en Integratiebeleid een convenant ‘om richting te geven aan het ICT-beleid voor zover dit gemeenten raakt en de afstemming tussen het beleid van het Rijk en de consequenties die dit beleid heeft voor gemeentelijke informatievoorziening en de toepassing van ICT door gemeenten te stimuleren’. De partijen beloofden de noodzaak te onderzoeken van een organisatie die zich zal bezighouden met het faciliteren van kennisvermeerdering en kennisdeling en het sturen van ICT-ontwikkelingen ten behoeve van gemeenten. Een dergelijke stuurgroep is volgens de initiatiefnemers nodig omdat in de elektronische dienstverlening door gemeenten het punt is bereikt waarop grootschalige implementatie niet zonder gezamenlijke regie tot stand komt. De plannen zijn in de ogen van Gert Witteveen te visionair en sluiten minder aan bij de problematiek die coördinatoren I&A in de praktijk ervaren. Bovendien moeten volgens de I&A-coördinator van de gemeente Nunspeet eerst organisatorische problemen, die los staan van ICT, uit de weg worden geruimd. Witteveen: “Weet Van Veen (hoofd ICT-beleid bij de VNG, red.) eigenlijk wel wat er komt kijken bij het samenvoegen van dienstverlening aan één balie?”