ICT en politiek

Wat zou er beter gaan als zij die aandacht wel zouden hebben?

De eerste vraag is natuurlijk waarvoor politici aandacht hebben. Ons democratisch systeem werkt zo dat zij aandacht hebben voor zaken waarvoor de maatschappij veel aandacht heeft. Omdat er grote problemen zijn, die opgelost moeten worden. Omdat er grote gevaren zijn die moeten worden bestreden. Omdat er grote ongelijkheden zijn die moeten worden opgeheven. Wanneer mensen zich daarover echt zorgen maken, kiezen ze mensen die daaraan wat willen doen. En gaan politici daar aandacht aan besteden.
Valt ICT binnen deze categorieën? Ik dacht het niet. Uiteraard zijn er grote problemen waarbij ICT een deel van de oplossing kan zijn. Politici moeten het echter hebben over de doelen en niet over de middelen die moeten worden ingezet om die doelen te bereiken. Daar zijn de ambtenaren voor en de bestuurders.
Is ICT dan gevaarlijk? Dat valt wel mee. Het enige echte gevaar is waarschijnlijk de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en laten politici zich daar nu wel eens druk over maken! Verder niet en dat is ook geheel niet nodig.

Zorgt ICT voor grote ongelijkheden, die moeten worden weggenomen? Geen kiezer die zich daar echt druk om maakt. Soms mompelt een politicus wel eens iets over ‘tweedeling’ en de aandacht in de zaal zakt dan gelijk weg. Niet spannend. Samenvattend: ICT is geen politiek issue.
De tweede vraag: en stel nu eens dat politici echt belangstelling krijgen voor ICT, wat gebeurt er dan? Vrij weinig, naar ik denk. De politiek gaat niet over ICT. Waarmee niet gezegd is dat ICT onbelangrijk is, integendeel. Maar het bedrijfsleven in brede zin is zelfs nog belangrijker en de politiek gaat ook niet over het bedrijfsleven. De politiek gaat zelfs niet over innovatie, al is er dan een Innovatieplatform onder leiding van de minister-president. Gebruik van technologie en innovatie krijgen alleen vorm en inhoud in de praktijk van bedrijven en organisaties en de politiek heeft daar maar weinig grip op. Gelukkig maar. Anders zaten we in een planeconomie en volgens mij is Cuba nog het laatste land dat daar enig vertrouwen in heeft. Mooi land, maar erg arm.

Met de voorgaande relativeringen wil ik zeker niet zeggen dat politici, eenmaal gekozen, niets met ICT te maken moeten hebben. Ik zeg alleen dat het geen politiek issue is. Maar na de verkiezingen komt de bestuurs-praktijk en daarbij speelt ICT een steeds belangrijker rol. Dan moet een Kamerlid er goed op letten dat een wet niet, of niet tijdig, uitvoerbaar is omdat er amendementen op de wet worden ingediend die dat veroorzaken. Dan moet een Kamerlid zich niet met een kluitje in het riet laten sturen met de stelling dat rekening rijden technisch onuitvoerbaar is. Ook moet het Kamerlid goed op de vele centjes die aan ICT worden uitgegeven letten. ICT kennis, of directe toegang tot die kennis, wordt voor politici steeds belangrijker. Niet politiek, maar voor de controle op het bestuur en voor het dichten van de kloof tussen beleid en uitvoering.

Tot slot nog een argument voor mijn stelling dat politici van ICT geen politiek vraagstuk moeten maken. Aan het begin van de lopende kabinetsperiode verscheen de Nota: Andere Overheid. Als gevolg van een breed politiek gevoeld wantrouwen in het functioneren in de overheid, moest er heel veel op de schop. Minder regels, minder overheidstaken en minder bemoeienis. Een terugtredende, meer vrijlatende en beter dienstverlenende, overheid. En ICT zou daarbij moeten helpen.

Nu, aan het eind van deze kabinetsperiode en de laatste Voortgangsrapportage nog eens lezende, constateer ik dat de uitvoering van de Nota zich vooral op de ICT-projecten heeft gericht. Overigens een compliment waard, er is veel goeds verricht. Maar het is niet waar het om ging. Het verbeteren van het functioneren van de overheid zelf is naar de achtergrond verdwenen. Er zijn nog steeds heel veel regels en overheidstaken. En politieke vragen daarover werden geleidelijk niet meer gesteld. Het ging steeds meer over de ICT-projecten. Dat is erg jammer. Het moet gaan over de doelen, niet over de middelen.

Weinig ICT in de verkiezingsprogramma’s? Gelukkig maar!