Kennisgebrek docenten remt ICT in klas

Enkele succesvolle initiatieven en enthousiast opgepakte ICT-projecten op lerarenopleidingen niet te na gesproken, is er volgens onderwijsinspecteur Ferry de Rijcke op de meeste lerarenopleidingen in het voortgezet onderwijs sprake van een ‘heel treurige’ situatie. “Veel lerarenopleidingen zijn niet bezig hun studenten toe te rusten met ICT-vaardigheden. Ook krijgen de aanstaande docenten geen kennis van datgene wat zich nu al op middelbare en lagere scholen afspeelt op ICT-gebied.” De lerarenopleidingen zelf zijn het opvallend genoeg eens met de kritiek van de inspectie. Volgens Anton Otten, ICT-coördinator van de Marnix Academie in Utrecht, “is er de afgelopen jaren geïnvesteerd in infrastructuur, maar er is heel weinig geld beschikbaar geweest voor de deskundigheidsbevordering van docenten. De personele kant van ICT is steeds onderbelicht geweest.” Ook Elly Teune, lid van de Groepsraad van de Fontys Hogescholen, noemt de situatie alarmerend. “Het onderwijs maakt de ene na de andere vernieuwing mee. Lerarenopleidingen moeten bovendien reorganiseren wegens teruglopende studentenaantallen. Tegelijkertijd moeten ze innoveren en dat is een hele kluif.” Volgens Teune moet het onderwijsveld wel de tijd krijgen voor veranderingen. Evaluatie De Onderwijsinspectie kwam eind vorig jaar met het rapport ‘Opleiden voor de school’, een evaluatie van Educatief Partnerschap (EPS), een door de minister van Onderwijs gefinancierd innovatieprogramma voor lerarenopleidingen. Het rapport signaleert ‘een grote lacune in de aandacht voor kennis, vaardigheden en attituden op het terrein van onderwijskundige competenties van aankomende docenten om ICT educatief relevant in te zetten.’ Schrijnend Peter van den Dool, inspecteur en opsteller van het rapport, noemt het ‘schrijnend’ dat de expertise van zowel zittende als aankomende docenten het knelpunt in de zinvolle toepassing van ICT in het onderwijs is. De instellingen hadden volgens Van den Dool veel meer kunnen doen. “Het zijn allemaal volwassen instellingen die hoog opgeven over hun autonomie. Natuurlijk is er sprake van stijgende druk op de instellingen. De politiek heeft de afgelopen jaren geen knopen doorgehakt. Maar dat is geen reden om te gaan zitten wachten. Sommige opleidingen hebben het heel goed gedaan, dus het kan wel.” Vanuit het veld is er ook kritiek op het ministerie. Joop Kuijs, coördinerend Informatiemanager van de vijf lerarenopleidingen van de Fontys Hogescholen, zegt dat de deskundigheidsbevordering van docenten in het veld lang verwaarloosd is. “De minister geeft geld voor innovatie, maar knijpt de reguliere bekostiging van de lerarenopleidingen af. De bodem is bereikt. Het is tijd voor een politieke discussie over hoeveel we overhebben voor goed onderwijs.” Onvoldoende Alfons ten Brummelhuis onderzoekt jaarlijks met de ICT Monitor de stand van zaken rond ICT in het onderwijs. “Bijna de helft van de studenten uit het voorlaatste en laatste jaar van de lerarenopleidingen is van mening dat zij onvoldoende worden voorbereid om later als leraar goed gebruik te kunnen maken van ICT in het onderwijs,” zegt Ten Brummelhuis. “Voor ICT geldt dat het arrangeren van de condities voor leren voor de docent veel complexer is dan in de traditionele onderwijsvormen, omdat de keuzemogelijkheden groter zijn. ICT is een complex stuk gereedschap dat veel vakmanschap van de leraar vereist.” Een woordvoerster van het ministerie van Onderwijs zegt dat het beeld dat uit de inspectierapporten naar voren komt klopt, maar ongenuanceerd is. “Het valt niet te ontkennen dat de lerarenopleidingen nog veel te doen hebben op het punt van de integratie van ICT in het onderwijs. De lerarenopleidingen zijn bezig met een grote vernieuwingsoperatie. Het vak van docent is aan het veranderen, de arbeidsmarkt is opengebroken, de functiedifferentiatie komt eraan. Ook het ICT-gebruik moet een plaats krijgen. Daar moeten de lerarenopleidingen tijd voor krijgen.”