Klaar voor de Start
” Vóór Hippo had ze verschillende werkgevers, waaronder een softwarebedrijf en een advocatenkantoor waar ze met de IT-afdeling aan een kennismanagementproject werkte.
Van Marwijk Kooy heeft dus al vaker een ‘eerste werkdag’ achter de rug. Hoe pakt zij haar kennismakingsperiode aan? “Ik houd duidelijk voor ogen wat mijn sterke kanten zijn, waar mijn ervaring ligt en wat ik leuk vind,” zegt ze. “Ik stap niet af van mijn ideeën en van datgene waarin ik zelfverzekerd ben. Anderzijds: goed luisteren. Mensen zeggen dingen niet voor niets. Je komt bij het bedrijf om iets te verbeteren, iets toe te voegen. Daarom wil ik zo snel mogelijk zien wat de werkgever urgent vindt. Ik maak duidelijke afspraken en doe één ding tegelijk. Naarmate je langer ergens werkt, kun je meer je eigen visie kwijt. Het is beter om niet meteen te gaan roepen hoe het moet, dat wordt al gauw als voorbarige kritiek opgevat.”
Powerdressing
Van Marwijk Kooy is niet bewust bezig haar carrière uit te stippelen en zoekt dáár dus ook niet de mensen voor op. “Voor sommige dingen heb je de één nodig, voor andere dingen de ander. Ik gebruik die aanspreekpunten weloverwogen, maar vooral om in mijn werk goed te kunnen functioneren. Hippo is een techniekgedreven bedrijf met twintig medewerkers; de organisatie is niet hiërarchisch. Dat is overzichtelijk. Uit gesprekken haal ik veel informatie, en een-op-eengesprekken leveren meer op dan eeuwige vergaderingen. In het begin vraag ik veel, daar ben ik vrij brutaal in. Daarbij is het wel oppassen geblazen dat je niet te veel tijd van mensen vraagt.”
Een voorwaarde voor Van Marwijk Kooy om zich in haar werk prettig te voelen is dat de bedrijfscultuur bij haar past. “Tijdens de sollicitatieprocedure moet je je voelhorens uitsteken, dan kom je ontzettend veel te weten,” zegt ze. Dat ze door een open sollicitatie bij Hippo terechtkwam, gaf haar in de eerste periode meer zelfvertrouwen dan wanneer ze – als een van de velen – op een vacature zou zijn afgekomen. En het feit dat ze als vijftigjarige vrouw bij Hippo tussen veel jongere en voornamelijk mannelijke IT’ers zit, vindt ze plezierig. De sfeer en kledingcode zijn minder formeel dan bijvoorbeeld bij het advocatenkantoor waar ze eerder werkte. “De IT is niet van het driedelig grijs en powerdressing spreekt mij ook niet aan. Dat komt goed uit.”
Pijlen
Sam Chauthie is een man met een missie. Na een aanloop van tien jaar weet hij precies wat hij wil: volwaardig testmanager zijn, en wel op 1 januari 2007. Dat hoopt hij te bereiken bij de Elegant Group, waar hij pas is begonnen. Ook Chauthie rolde via een omweg in de automatisering. Vanwege persoonlijke omstandigheden kon hij op de nipper zijn medicijnenstudie niet afmaken, en hij ging werken bij de specialistische hulp van Nuts Verzekeringen. Daar kwam hij later in de IT terecht dankzij zijn kennis van computers; hij klom op tot security administrator. Toen hij bij IBM kon komen, had hij hooggespannen verwachtingen. Maar hij moest onderaan beginnen en de bedrijfscultuur stond hem tegen. Hij vertrok naar Yacht, waar hij binnen een halfjaar ontdekte dat hij ook daar zijn ambitie niet kon waarmaken. Zijn hoop is nu op Elegant gevestigd.
Voor het nastreven van zijn doel heeft Chauthie een aantal pijlen op zijn boog. “Als eerste zorg ik dat de werkgever op papier zet wat hij me te bieden heeft. Als dat niet meteen gebeurt, verwatert het. Al tijdens de sollicitatieprocedure heb ik afgesproken welke opleidingen ik binnen een bepaalde termijn ga volgen. Om je werk goed uit te voeren en om een carrièrepad uit te stippelen, zijn opleidingen onmisbaar.” Chauthie is niet bang om zijn ambitie te tonen. “Mijn slagingspercentage is bovengemiddeld en mijn ontwikkeling heeft een goede uitwerking op het bedrijf. Als ze zeggen dat ik te zwaar op het opleidingsbudget druk, zijn mijn resultaten het antwoord.”
Lunchen
Al had Chauthie het bij IBM niet naar zijn zin, hij heeft er wel veel geleerd voor zijn nieuwe werkkring. Netwerken bijvoorbeeld, op een niveau hoger dan hijzelf zit. Chauthie: “Het is een kwestie van: ik krab jouw rug en jij de mijne. Daar kun je niet snel genoeg mee beginnen. Mensen die mandaat hebben, kunnen iets voor je doen, dus die zoek ik op. Ik wil mijn manager leren kennen, wil ook met hem lunchen. Ik wil zijn werk verlichten, hij moet merken dat ik dit allemaal kan naast mijn eigen werk. Zo laat ik zien waar ik voor sta.” Chauthie kent het belang van gezien worden. “Als je je afwachtend opstelt, word je vergeten. Bij mijn vorige baas ben ook in de ondernemingsraad gegaan. Iedereen kent je dan. En ik kreeg te maken met zaken buiten mijn dagelijkse werk, zoals adviesaanvragen, CAO-onderhandelingen en de manier van denken van het management.”
Bij een rondleiding door het bedrijf is de organisatiestructuur niet direct te herkennen. Daarom krijgt Chauthie bij zijn start graag een organigram. “Dan bekijk ik welke mensen op welke plek zitten. Daar haal ik zo veel mogelijk uit. Bijvoorbeeld bij wie ik met bepaalde problemen moet zijn.” De eerste maand kijkt Chauthie vooral naar wat er speelt. “Ik kijk op het niveau van een bestuurder, ik analyseer de bedrijfsprocessen. Hoe zit de organisatie in elkaar, en kunnen ze me helpen bij wat ik wil bereiken?”
Chauthie gaat strak in pak naar zijn werk. Hij legt uit: “Ik ben van Hindoestaanse afkomst en moet extra mijn best doen om er te komen. Wat kleding betreft moet de eerste indruk goed zijn. In een spijkerbroek word je niet serieus genomen. Pas als men hoort dat ik kennis van zaken heb, zou dat pak er niet meer zo toe doen. Bij IBM ben ik eraan gewend geraakt; bij Yacht was het verplicht. Nu voel ik me er prettig bij.”
Voortouw
De eerste periode in een nieuwe baan is voor iedereen van betekenis, vindt loopbaanadviseur Lia Kasteel. Haar advies: vooral vragen stellen. “Juist omdat je nieuw bent, mag dat. Benut dat ook, want na een poosje word je geacht bepaalde dingen wel te weten. Door veel te vragen merk je bij welke collega’s je waarvoor kunt aankloppen. En je inwerken gaat soepeler als je de codes en afkortingen en het jargon zo snel mogelijk beheerst.”
De organisatiestructuur doorgronden, zoals Chauthie doet, is ook een van Kasteels aanbevelingen. Maar dat is niet genoeg. “Het is misschien wel belangrijker om het informele circuit te kennen. In een vergadering komt vaak niet op tafel hoe men over zaken denkt. In de wandelgangen kom je te weten wat er wérkelijk gebeurt. Juist dáár worden mensen voor bepaalde taken of projecten voorgedragen. Begin nou niet meteen na binnenkomst te roepen dat je híer naar toe wilt of dat dát anders moet, want je moet eerst wat laten zien. Pas na een maand kun je wat initiatieven gaan nemen. Laat je niet verleiden om te tonen dat ze ‘de goeie’ hebben binnengehaald door te pochen over waar je allemaal hebt gewerkt en wat je weet. En laat je niet in negatieve zin over collega’s uit, al denk je dat je mensen kunt vertrouwen en vermoed je medestanders.”
Om doelen te bereiken is het nodig te weten waar je heen wilt. Kasteel: “In de IT kan er veel op je pad komen. Het is niet alleen een kwestie van kiezen voor die baan, ook daarbinnen is van alles mogelijk. Daarom moet je dat vanaf het prille begin zelf sturen.” Een gevaar daarbij is dat IT’ers zich vaak te sterk richten op de technische kennis en nieuwe ontwikkelingen in het vak, maar de ‘zachte’ kanten, zoals gesprekstechnieken, links laten liggen. Kasteel: “Voor de werkrelaties zijn die juist belangrijk.”
Van Marwijk Kooy heeft het goed gezien als ze de eerste tijd veel vragen stelt, vindt Kasteel. “Je hoeft dan nog niet zo veel. Blijf bij jezelf, neem véél tijd om alles te ontdekken. Waar is de wc, wie zijn je collega’s? Toon interesse in ze, zorg dat je ze leert kennen. En al heb je nog zo veel bagage, je kunt je best klein voelen. Maak je eigen verwachtingen over je prestaties niet te hoog, geef jezelf de kans om te wennen. Snap je iets niet, blijf dan niet aanmodderen, want daar word je onzeker van. Als je alles zelf wilt oplossen, drijf je jezelf in je eigen fuik.”
Doe normaal
“Ik doe zoals ik ben”, zegt Jeroen Eck. Hij is sinds 1993 zelfstandig ondernemer en behalve programmeur en netwerkspecialist oprichter van de freelance-portaalsite Freelancer.nu.
Eck zit geregeld een paar dagen tot enkele maanden bij nieuwe klanten. In zo’n onbekende omgeving is opvallen meestal onhandig. Niet brutaal zijn, en geen al te grote grote mond opzetten, is zijn advies.
“Ik maak me er echter niet teveel zorgen over, want ik zit er maar korte tijd en heb daarom daar wat minder last van.”
Bij kleinere bedrijven is het belangrijk dat de directeur je aardig vindt, zegt Eck. Het personeel heeft er minder invloed op. “Je wordt niet voor niets als freelancer binnengehaald.”
“Wees jezelf”, zegt ook Humphrey Revius, directeur bij detacheerder Beaver IT services, de Amsterdamse IT-dochter van uitzendgigant USG. Zo maak je het snelst duidelijk aan je collega’s hoe je bent, ervaart hij. “Dat is de beste manier om in korte tijd geaccepteerd te raken.”
Verken je netwerk
Neem initiatief en leer meteen in het begin de medewerkers en collega’s kennen van het nieuwe bedrijf. “Daarvoor moet jij het initiatief nemen, want anders gaat het te langzaam”, vindt René Pijlman, uitgever van onder meer website carrièretijger.nl. Hij raadt aan zelf te beginnen met ontdekken wat de meer en minder belangrijk collega’s zijn.
Die netwerkcontacten zijn handig om te hebben, vindt ook Sander van Lieshout, een van de ict’ers bij Microsoft-implementator en consultancy Avenade. Hij werkt gemiddeld twee maanden tot een half jaar bij een klant. Kennis van het netwerk komt onder meer van pas als je wat geregeld moet krijgen. “Moet je dat via de officiële kanalen oplossen, kan het wel eens teveel tijd kosten.”
Maak zelf kennis met je collega’s als je baas of een collega dat niet met je doet, adviseert Richard van der Zanden, directeur Nederland van SD Works, dat advies, diensten en software levert voor salaris- en personeelszaken. “Introduceer jezelf, bijvoorbeeld op het intranet.” Ga de gang op, en schud de handen van je nieuwe collega’s. Van der Zanden ziet dat onervaren medewerkers én de hard-core ICT’ers aan die introductie pas na weken beginnen. “Die missen dat besef.”
Respecteer de bedrijfscultuur
“Wat je zeker niet moet doen is hard van stapel lopen”, zegt Pijlman van Carrièretijger. Begin niet meteen te vertellen hoe de zaken beter kunnen. Al liggen de verbeteringen voor het oprapen. Een cynische en uitgebluste bedrijfscultuur heeft een oorzaak, aldus Pijlman.
Pijlman kan het zich goed voorstellen bij jonge systeembeheerders. Die vinden de bestaande architectuur ouderwets en achterhaald. Roepen om vernieuwing is niet alleen pijnlijk voor de andere collega’s, maar heeft ook een praktisch oorzaak. “Vind uit waarom de cultuur zo is, voor je begint met schoppen.”
“Verdiep je in de bedrijfscultuur”, zegt ook Van der Zanden van SD Works. “Vind uit hoe de hiërarchie is, en wat de politiek verhoudingen zijn.” Een bedrijf als IBM heeft een zeer sterke bedrijfscultuur, weet hij. “Projecteer die niet op het bedrijf. Dat irriteert je nieuwe collega’s.”
Houd je gedeisd
“Nieuwe collega’s vinden het waarschijnlijk vervelend als je teveel praat.” Volgens Van der Zanden moet de tijd die je praat zich verhouden tot de tijd die je luistert als 1 staat tot 5. “Zelfs al is iedereen blij met je, of staan ze te trappelen om je kennis en ervaring, houd je in het begin in.”
Overdrijf niet, zegt ook Revius, directeur bij detacheerder Beaver. “Je bent een vreemde eend in de bijt. De eerste indruk bepaalt het vervolg. Alles wat té is, behoort tot de don’ts.”
Geef jezelf doelstellingen
Vraag aan je nieuwe baas wat hij van je verwacht in de eerste weken. Geef ook jezelf doelstellingen voor wat betreft het bereiken van kennisniveau en te leveren prestaties. De tip is van SD Works’ Van der Zanden. Hij ziet dat veel bedrijven hun nieuwe medewerkers aan hun lot overlaten. “Die gaan er vanuit dat je vanzelf start.”
Vergelijk het niet met je vorige baan
“Wijdt weinig uit over je vorige werkgever”, adviseert Streamserve’s Peter Scheijde. “Het oude en het nieuwe bedrijf met elkaar vergelijken gaat menig nieuwe collega te ver. Begin vanaf nul.” Uiteraard komt je werkervaring goed van pas, daarom ben je ook aangenomen. “Die kennis komt vanzelf wel aan bod. Voorkom dat je voortdurend uitlegt hoe goed het elders geregeld is.”
Bereid je voor
“Inwerken begint al bij het sollicitatiegesprek”, zegt Van der Zanden. “Daar sla je brug naar de eerste werkdag.” Vraag tijdens dat laatste gesprek naar organogrammen en smoelenboeken en kom ook op de personeelsbijeenkomst, zelfs als je er officieel nog niet begonnen bent. “Het toont interesse, en het is proactief.”
“Bereid je voor op het nieuwe bedrijf”, adviseert Avenade’s Van Lieshout. “Vind via Google uit wat het bedrijf doet, hoe het dat aanpakt, in welk industriesegment het meest thuis is.” Dat helpt enorm bij het leggen van contacten met de nieuwe collega’s, ervaart hij. In het begin krijg je zoveel informatie, de voorbereiding helpt bij het scheiden daarvan in zin en onzin.
“Zorg dat je snel bekend bent met de bedrijfsdoelen, de strategie en de producten”, zegt Peter Scheijde. Hij begon, na 32 jaar bij IBM, net na de zomer bij Streamserve, dat diensten levert op het gebied van document- en informatiebeheer, als directeur voor allianties. Maak hiervoor afspraken maken met je nieuwe collega’s. “Je moet gevoel zien te krijgen voor de strategie en de markt. Als je dat hebt, kun je voorzichtig aan je eerste externe afspraak beginnen.”
Kleed je correct
Freelance-ICT’er Eck gaat uiteraard met schone kleren en geschoren naar zijn klanten. “Ik doe echter niet een pak aan.” Dat laatste is een verschil tussen freelancers en medewerker in vast dienst, vindt hij.
Consultant Sander van Lieshout laat die beslissing afhangen van het bedrijf dat hij bezoekt. In een pak aankomen bij de ICT’ers van gemeenten wekt vaak een te formele indruk. “Daar is een overhemd al netjes. Een stropdas gaat te ver.”
Die kledingvoorschriften kun je het beste van te voren uitvinden, zegt Van Lieshout. “Ik vraag het aan onze sales-mensen, die er al een paar keer op bezoek zijn geweest.”
Onderzoek wat gewenst is, zegt ook Van der Zanden. Blijf vooral niet hangen aan de voorschriften van je vorige werkgever, zoals IBM of LogicaCMG die volgens hem allebei kledingvoorschriften hanteren. “Anders is het: ‘Daar heb je hem weer met zijn blauwe pak en rode stropdas’.” Zorg voor iets dat stijl heeft, comfortabel is en als het kan casual.
Denk aan je toekomst
De tijden dat je je hele werkzame leven bij één bedrijf werkt, zijn voorbij. “Toch ben ik altijd verbaasd als professionals niet goed weten wat ze bij een nieuwe werkgever willen bereiken”, vertelt Revius, van detacheerder Beaver. “De meesten kijken echt niet verder dan morgen.”
Hij raadt van te voren op een rijtje te zetten wat je bij een nieuwe werkgever wilt. “Is je nieuwe bedrijf een springplank? Prima. Het moet in jouw plan passen. Daar koos je immers deze werkgever bij uit, toch?.”