Online debat over ICT kent paradoxale uitkomsten

Dat is de afrondende conclusie die de directeur van het programmabureau van Infodrome, de denktank van het kabinet over de informatiesamenleving, Krijn van Beek, trekt uit een serie debatten die de afgelopen acht weken onder regie van Infodrome op internet zijn gevoerd. “De afgelopen twee jaar kwam bij discussies en workshops op alle beleidsterreinen steeds een tweetal reacties bovendrijven. Enerzijds was dat: hoog tijd dat de overheid met ICT het heft weer in handen neemt, en anderzijds: ICT biedt de overheid de kans om verantwoordelijkheid bij de burger te leggen. We wilden daarom met een aantal zo concreet mogelijke voorbeelden de discussie daarover aanzwengelen.” Deze tegenstelling werd de rode draad in de serie van acht debatten: moet de overheid inzetten op een ‘intelligente hiërarchie’ of op ‘empowerment van de samenleving’? Elk debat werd gestart met twee concrete, op de rode draad gebaseerde beleidsvoorstellen. Bij het thema ‘Sociale zekerheid’ bijvoorbeeld: ‘Instanties die zorgen voor sociale zekerheid worden samengevoegd en hun gegevens gekoppeld. Hierdoor kan fraude beter worden opgespoord en maatwerk voor iedere burger geleverd’, tegenover ‘Burgers bepalen zelf waarvoor zij zich willen verzekeren. Ze krijgen alleen een uitkering voor datgene waar ze zich voor verzekerd hebben’. Voorafgaand aan het debat legde Nipo de beide voorstellen voor aan een duizendtal Nederlanders. Driekwart van hen stemde in met het eerste voorstel. Het debat gaf een genuanceerder beeld, volgens Van Beek. “Het Nipo-panel kon alleen voor of tegen aangeven. Tijdens het debat ging het om het uitwisselen van argumenten, om het waarom voor of tegen en eventuele alternatieven. En dan blijkt dat mensen kans zien om beide ogenschijnlijke tegenstellingen op een slimme manier te combineren.” Het doel van de debatten was tweeledig volgens Van Beek: enerzijds de ogenschijnlijke tegenstrijdige overgangsstrategieën op de politieke agenda zetten en anderzijds argumenten verzamelen voor beleid op de verschillende beleidsterreinen die onderwerp van debat waren. Boekwerk Hoewel de debatten volgens Van Beek een sliert aan zinvolle, concrete beleidsvoorstellen hebben opgeleverd, worden ze niet per departement uitgeserveerd. “De debatten zijn een onderdeel van een programma dat meer activiteiten omvat. De uitkomsten van de debatten zullen terug te vinden zijn in een boekwerk dat in december uitkomt, een advies aan de regering, waarin al die activiteiten zijn terug te vinden. Wel zal het thema van de twee strategieën ook de rode draad van het advies vormen.” Aanbevelingen Een gemiste kans, de verantwoordelijke bewindvoerders op de departementen zouden meer gediend zijn geweest bij een per beleidsterrein uitgewerkte lijst van aanbevelingen, dan bij een boekwerk dat pas in december beschikbaar komt. De conclusie dat de overheid door ICT in staat is de eigen invloed te versterken en tegelijkertijd de burger meer verantwoordelijkheid te geven, lijkt kort door de bocht. Deelnemers aan het debat over sociale zekerheid concluderen terecht dat het bij de voorstellen waarmee het sociale zekerheidsdebat wordt geopend helemaal niet om tegenstellingen gaat, maar om twee aparte discussies. Infodrome laat als debatmoderator echter na om per debat de gevoerde discussie samen te vatten en conclusies te trekken.