Onwelkom onderzoeksrapport heet ineens niet gepubliceerd

Een dag later staat het persbericht op de site van PIANOo (Professioneel en Innovatief Aanbesteden, Netwerk voor Overheids-opdrachtgevers). Het heeft er als kop ‘Samenwerking vooral door grotere gemeenten’ boven gezet. De VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) maakt op haar site – vijf dagen later – ook van de studie melding: ‘Vooral grotere gemeenten doen aan gezamenlijke ICT-inkoop’. Mét een link naar Zenc voor persbericht en rapport, eentje naar PIANOo en eentje naar Gemeente.nu (‘dé community site voor gemeenteambtenaren’) dat er net als PIANOo al sinds 11 januari over bericht, onder de kop ‘Heterogeniteit gemeenten bedreiging ICT-inkoopcombinaties’. Tegelijk met de VNG komt ook ICTU ermee, op de ICTU-site en op die van zijn Kenniscentrum e-overheid, met de kop: ‘Gezamenlijke inkoop ICT moeilijk voor grote combinaties’.
Aan het bericht bij het kenniscentrum wordt na enkele dagen een stukje toegevoegd: “GovUnited laat in een eerste reactie weten het niet eens te zijn met de conclusies in het rapport: volgens de organisatie presenteert het rapport persoonlijke meningen als conclusies. Bovendien heeft slechts 50 procent van de ondervraagde gemeenten de vragenlijsten ingevuld en dat is volgens GovUnited onvoldoende basis voor het maken van landsbrede gevolgtrekkingen.” Het kenniscentrum biedt ook een link aan naar een tekst op de GovUnited-site namens 71 gemeenten (5.022.028 inwoners). “[...]wij herkennen ons niet in de beschouwing van de onderzoekers en zijn verbaasd dat […] persoonlijke opvattingen, die niet voortvloeien uit de onderzoeksresultaten, als conclusies van het onderzoek worden gepresenteerd.”
Verbazing wekt vooral deze (letterlijk geciteerde) passage: “ICT-inkoopcombinaties zoals GovUnited met een groot aantal leden hebben een heterogene samenstelling van deelnemers, waarmee de kans om te komen tot een gebundelde homogene vraag afneemt. Dit gegeven zien wij als een belangrijk gegeven als ‘room for improvement’ voor ICT-inkoopcombinaties willen zij succesvol kunnen blijven. Immers, indien ICT-inkoopcombinaties geen homogene vraag meer kunnen bundelen, veronderstellen wij dat er vervreemding tussen gemeenten en ICT-inkoopcombinatie ontstaat, doordat niet aan de daadwerkelijk behoefte van de afzonderlijke leden voldaan kan worden. Zodoende ontstaat het risico dat op termijn gemeenten niet of nauwelijks meer deelnemen in een gezamenlijke inkoop en zowel het afzonderlijke als gezamenlijke belang daardoor ondermijnd wordt.”
De VNG-site had deze passage zo verwoord: “Het is voor grotere inkoopcombinaties moeilijk om gezamenlijk ICT in te kopen. De reden is de heterogeniteit van deelnemende gemeenten. Daardoor zijn inkoopcombinaties […] niet altijd in staat om één homogene ‘inkoopvraag’ te formuleren. Dit is één van de belangrijkste conclusies uit het Zenc-onderzoek in opdracht van de VNG.” Een poging vorige week dit bericht bij de VNG nog eens te bekijken, levert op: “Error: Item 74558 is not available.“ Maar als item 74681 staat het nog wel in cache. Doorklikken naar PIANOo levert daar op: “Helaas, de door u opgevraagde pagina (URL) is niet gevonden.” Het is kennelijk verplaatst, de zoekmachine op de site leidt naar persbericht en rapport. Op de Zenc-site zijn beide ook te vinden, al ontbreekt het rapport in het overzicht van Zenc-publicaties. Wie bij GovUnited de verbazing wil herlezen, krijgt na een omweg via Googles cache: “U bent niet bevoegd om dit onderdeel te bekijken. U dient zich in te loggen.”
Genoemde poging is uitgevoerd nadat 4 februari het hoger beroep diende van ICT-leverancier Centric tegen ICTU, de stichting die GovUnited onderdak biedt. GovUnited, meent het bedrijf, maakt in een midofficeaanbesteding voor gemeenten onvoldoende duidelijk wat aan wie geleverd moet worden, zodat verantwoord inschrijven onmogelijk is. Centrics advocaat Petra Heemskerk vond bij Zenc bevestiging van die stelling en citeerde uitvoerig uit het rapport. GovUnited echter zag dat rapport liever niet in het geding gebracht, omdat het voortijdig was verspreid en opdrachtgever VNG het inmiddels als ongepubliceerd beschouwde.
De VNG meldde 15 juni 2007 dat het onderzoeksbureau Zenc had gevraagd de voor- en nadelen van inkoopcombinaties in kaart te brengen. Pas een halfjaar later was het er en het gold vervolgens na nog eens drieënhalve week ineens als niet gepubliceerd. Onderzoeker Havermans zegt desgevraagd dat het “conform de afspraken” en “zoals het officieel hoort” naar buiten is gebracht en dat hij niet twijfelt aan “de inhoudelijke juistheid van het rapport”. VNG-woordvoerster Asha Khoenkhoen houdt vol: “Het is te vroeg vrijgegeven, waarop Zenc het op eigen initiatief heeft teruggetrokken.”


ICT~Office voelt zich misbruikt
ICT~Office is er ontstemd over dat ICTU in het juridisch geschil met Centric over de GovUnited-aanbesteding de brancheorganisatie opvoert als zou deze de manier van aanbesteden sanctioneren. Midden vorig jaar heeft ICT~Office voor zijn leden een bijeenkomst georganiseerd, waar GovUnited gelegenheid kreeg de ontstane onrust over de aanbesteding weg te nemen door de aanpak toe te lichten. In de rechtszaak, die vorige week de behandeling van een hoger beroep beleefde, verwijst ICTU naar die bijeenkomst. Daarbij wekte ICT de indruk “alsof wij de procedure hebben goedgekeurd”, zegt juridisch adviseur Peter van Schelven, die laat weten daarover ‘not amused’ te zijn. Hij heeft dat ook aan ICTU kenbaar gemaakt. “Wij praten wel meer met overheidsorganisaties, maar handelen altijd vanuit het algemeen ICT-belang. We vinden het niet prettig als zo’n overleg later wordt aangegrepen om een individueel standpunt in een afzonderlijk conflict te onderbouwen. Wij konden juist zo’n bijeenkomst organiseren omdat die plaatsvond in een precompetitieve sfeer.”