Satelliettelefonie eindigt in miljardendebacle

Dat bedrijf met soortgelijke dienstverlening kon in maart 2000 niet langer aan haar betalingsverplichtingen voldoen en staakte zijn activiteiten. Na vergeefse pogingen het netwerk van 66 satellieten met een waarde van van ruim 16 miljard gulden te verkopen, dreigden de eigenaars de kunstmanen in de dampkring te laten verbranden. Uiteindelijk werden het netwerk uit de failliete boedel verkocht voor een bedrag van slechts 60 miljoen gulden. Globalstar heeft inmiddels externe hulp ingeroepen bij het reorganiseren. Het aantal abonnees en het gebruik van de dienst groeide in het tweede kwartaal weliswaar met respectievelijk 27 en 33 procent, maar het verlies over de periode bedroeg 360 miljoen gulden, net als in het kwartaal er voor. In 2000 maakte Globalstar een verlies van 9,5 miljard gulden. In anderhalf jaar tijd wist het 55.000 klanten te verwerven, veel minder dan in het ondernemingsplan was vastgelegd. Iridium kon uiteindelijk met een klantenbestand van 50.000 evenmin uit de operationele verliezen komen. Een derde bedrijf met plannen voor een wereldomspannend netwerk van satellieten voor mobiele telecommunicatie, ICO Global Communications, vroeg vorig jaar ook al faillissement aan. Een financiële injectie van de Amerikaanse miljardair Graig McCaw voorkwam voorlopig dat het bedrijf ten onder ging. Torenhoge schulden Al deze ondernemingen kampen met een teleurstellend aantal geïnteresseerden, haperende dienstverlening en torenhoge schulden die in het huidige financiële klimaat nauwelijks te herfinancieren zijn. De ondernemingsplannen waarop deze projecten tien jaar geleden werden gebaseerd, gingen er vanuit dat satellietcommunicatie de enige mogelijkheid was om in grote delen van de wereld via hetzelfde mobiele toestel bereikbaar te zijn. De initiatiefnemers konden destijds niet bevroeden dat de ‘aardse’ mobiele telefonie, met name volgens de GSM-standaard, zo’n hoge vlucht zou nemen. Met GSM als de facto standaard in vrijwel alle westerse landen, vielen de kapitaalkrachtige zakenreizigers als belangrijke potentiële klanten weg. De satellietvarianten rekenen veel hogere gesprekstarieven, de telefoons zijn groter en veel duurder en bovendien kan binnenshuis of in een smalle straat niet worden gebeld. W`at overblijft aan mogelijke klanten zijn zeelieden, hulpverleners en journalisten die in de uithoeken van de wereld in contact willen blijven met het thuisfront. Deze doelgroep vormt echter geen massamarkt en kan bovendien met traditionele satellietdiensten als Inmarsat de benodigde communicatie tot stand brengen. Bevrijd Iridium bouwt na het faillissement en de doorstart aan een succesvol bedrijf. Bevrijd van de knellende schuldenlast levert het nu verbindingen aan geselecteerde klanten. Zo heeft het een contract gesloten met het ministerie van Defensie in de VS voor het transporteren van beveiligde elektronische berichten. Sinds juni biedt het bedrijf zelfs internetverbindingen aan oliemaatschappijen en de maritieme en houtindustrie. McCaw probeert inmiddels met zijn New ICO een gemengde aardse en satelliettelefoniedienst op te zetten. Hij gaat met die strategie het gevecht aan met de aanbieders van aardse mobiele telefonie die hem van oneigenlijk gebruik van de satellietfrequenties betichten. De oprichters van Globalstar lijken inmiddels het zinkende schip te verlaten. Qualcomm heeft al aangegeven af te zien van een geplande financiële injectie van 1,25 miljard gulden. Ook het TE.SA.M samenwerkingsverband van Alcatel en France Telecom, heeft aangekondigd binnen de verkoop van de Globalstar diensten te staken en geen verdere investeringen in relatie tot het satellietbedrijf te doen. Inmiddels cirkelen de ‘aardse’ mobiele telecombedrijven als aasgieren rond de zieltogende satellietbedrijven. Anticiperend op een groot succes van de satellietdiensten heeft de WRC grote delen van het beschikbare radiofrequentiespectrum voorbestemd voor deze communicatievorm. De voorraad frequenties voor aardse mobiele telefonie raakt echter uitgeput. De beslissing van de Amerikaanse FCC acht licenties toe te kennen aan satellietbedrijven tegen de nominale kosten, wekte grote woede onder de aanbieders van mobiele telefonie die bereid waren miljarden dollars te betalen voor de frequentieruimte.