Verhoef: Van bit naar board

Kort gezegd: de bestuurskamer gaat meer en meer inzien dat grip op outsourcing juist betekent dat tot op het hoogste niveau inzicht en inzage in de bits en bytes noodzakelijk is.
Tegenover het onderhoud van je IT-portefeuille staat een dikke rekening en het is niet meer dan normaal om te weten of die factuur redelijk is. Of de IT-portefeuille performt niet naar behoren en de operations staan te vaak stil, wat een negatief effect heeft op de bedrijfsvoering. Dan wil je weten wat er aan de hand is, en roept de boardroom van de klant die van de IT-leverancier op het matje; om over de bits en bytes te ruzieën. Bij herhaling van zetten verliest de klant het vertrouwen in de uitleg van de leveranciers en daarmee wordt de status van het bit tot de boardroom verheven.
Via die bits moet je namelijk aan de slag met audits, monitoring en meer om grip op de zaak krijgen. Uiteraard doen de bestuurders dat niet zelf. Daar heb je specialisten voor nodig die in staat zijnsource code naar bestuurstaal te transleren. In een sourcing situatie heeft werken aan code een formeler karakter. Immers, er zit een contract tussen waarin door bestuurders targets zijn afgesproken: er is beloofd om synergie te halen, schaalgrootte te benutten, productiever te worden, een snellere time to market, kosten te drukken, kortom de hele sinterklaaslijst van de bestuurders wiens wensen nooit uitkwamen in eigen huis. Al ras blijkt dat sinterklaas ook daar niet bestaat, en dat antwoorden niet komen als je braaf bent, en je schoen zet.
Als je een wagenpark least, moet je weten hoeveel auto’s, hoeveel brandstof, hoeveel kilometers. Als je de kantine, schoonmaak, beveiliging, sales, copieermachines door anderen laat verzorgen spelen vergelijkbare indicatoren een rol. Bij vrijwel elke vraag van bestuurders op IT-vlak is een code aspect relevant. Het begint al bij de omvang van bijvoorbeeld applicatie outsourcing: hoeveel is het eigenlijk? Toch is er vrijwel geen enkele bestuurder die weet hoeveel IT men in portefeuille heeft, en hoeveel men uitbesteedt. En dat soort dingen moet je echt weten als je bijvoorbeeld de kosten per omvang terug wilt brengen, de speed to market per omvang omhoog wilt krijgen. Alleen kosten omlaag is een gek verhaal, want als je ook meer software hebt laten produceren gaan de kosten omhoog, terwijl de kosten per unit toch omlaag kunnen zijn gegaan.
Dus zelfs bij de simpele key performance indicators die vaak ten grondslag liggen aan de uitbestedingscontracten blijken de bits en bytes al belangrijk. Bij de wat lastiger vragen, zoals wat is de kwaliteit van het opgeleverde werk, wat is het verschil tussen de IT-portefeuille zoals die deze maand in productie is ten opzichte van die van vorige maand, en meer van dat soort zaken, worden de bits en bytes almaar belangrijker om inzichten te verschaffen. Of wat denk je van deze: in hoeverre probeert men de systemen te misbruiken door in transactieverwerkende systemen geld af te romen? Of hoe kunnen we de privacy van onze klanten waarborgen?
Al dat soort vragen begint bij de bron: de source code van de IT-portefeuille. Met de technieken die onder andere in zwang kwamen om het Jaar 2000 probleem op te lossen of de Euro-conversie te faciliteren, zie je nu dat de nieuwe bestuursvragen aangepakt kunnen worden. Uiteraard kun je die technieken niet zomaar toepassen. Er moet nog van alles verder ontwikkeld worden om die sources te vertalen naar de IT-dashboard taal van de beslissers. Maar alle signalen wijzen erop dat de hogere regionen van bedrijven het belang gaan inzien van stevige grip op de situatie middels monitoring die deels gevoed wordt door de beschikbare management informatie, en deels door informatie die direct en vrijwel geautomatiseerd uit de source code getrokken kan worden.
De idee dat we in dit land onze tijd niet meer moeten verdoen met programmeren omdat dat toch naar lage lonen landen verhuist, is dus een illusie. De bits en bytes hebben namelijk juist door die migratie hun weg gevonden naar de boardroom. We moeten daarom dus juist zeer goed weten hoe programmeren gaat en wat er idealiter onder de motorkap zou moeten gebeuren omdat we dat hoognodig moeten gaan controleren wegens achterblijvende resultaten. En niet een beetje en af en toe, maar met tools en technieken, en continue. Alleen dan kun je de beoogde efficientie doelstellingen evalueren en monitoren, zodat de bestuurders op tijd kunnen bijsturen om targets ook werkelijk te halen. Dit bit-to-board-level inzicht is nodig om ook in een outsourcingsrelatie volledig in control te blijven van de IT-functie. May the source be with you!

Prof. dr. Chris Verhoef is hoogleraar informatica aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij schrijft maandelijks een ­column in AG II.Rub_Verhoef