CWI-medewerker krijgt prestigieuze prijs

In 99 procent van de gevallen slaat wat ik doe nergens op. Maar het is als wetenschapper juist interessant om dat ene procent na te jagen. Daar word je op afgerekend. Ik word betaald om na te denken. Je moet slechte ideeën hebben voordat je goede ideeën kunt creëren. Ik heb voor mijn proefschrift een aantal prijzen gekregen. In mijn proefschrift heb ik een aantal problemen opgelost waaraan op dat moment een heleboel mensen aan het werken waren. De ASML-prijs was 5000 euro groot, maar zo’n prijs gaat vooral om de eer. De Erlang-prijs is duizend euro. Je kunt er met zijn tweeën een week van op vakantie en dan is het op. Wetenschap is toch een beetje rare wereld. Voor mij is het een sociale activiteit. Het is leuk om met anderen samen te werken. Ik zit niet in dit werk voor het geld. Als je rijk wilt worden, kun je beter andere dingen doen. Ik heb een fulltimebaan. Het betaalt behoorlijk goed. Ik heb plezier in mijn werk. Het financiële speelt niet zo’n rol. Ik vind het wel prettig als andere mensen mijn werk nuttig vinden. Het is zeker niet mis om iets te bedenken dat je kunt patenteren. Ik heb er wel bepaalde gevoelens bij. Ik wil graag nuttige dingen doen die maatschappelijk relevant zijn. Maar als theoreticus ga ik toch dieper op de problemen in dan bijvoorbeeld de mensen bij France Telecom of KPN Research. Ik kreeg van die mensen goede feedback op mijn proefschrift. Dat nam niet weg dat hun belangstelling al snel minder werd. Die mensen hebben volgend jaar namelijk alweer een ander probleem, terwijl ik misschien vier jaar over één probleem blijf doorbomen. Bovendien heb je als wiskundige een beetje de neiging om achter de feiten aan te lopen. Je hoort ingenieurs vaak zeggen: dat wisten we al. Natuurfysici weten proefondervindelijk vaak dingen waar wiskundigen nog niet uit zijn.”Ik bevind mij nu in een situatie dat ik mij wetenschappelijk bewezen heb. Zo’n prijs is niet niks. Mijn uitdaging voor de komende tien jaar bestaat uit het bedenken van een baanbrekende theorie. Zo’n theorie begint altijd bij een concrete toepassing. Waar ik op dit moment door gedreven word, is de vraag waar ik het verschil kan maken. Voordat ik hier solliciteerde, heb ik twee jaar gewerkt aan het Georgia Institute of Technology in Atlanta. Dat is de vierde belangrijkste universiteit van Amerika. Mensen gaan anders naar je kijken als je daar gewerkt hebt. Hier aan het CWI hoef ik geen onderwijs te geven. Ik heb een vrije baan. Ik moet eens in de zoveel tijd een goed idee hebben en jonge promovendi begeleiden. Ik heb geen idee wat mijn officiële titel is. Dat interesseert mij ook niet zo. Ik denk dat het iets van senior onderzoeker is of zo. Wat ik geacht word te doen? De slogan van het CWI is ‘fundamenteel verschil’. In de eerste plaats doen wij wetenschappelijk onderzoek. Wij hebben wel bepaalde thema’s waardoor dat onderzoek gedreven wordt. Maatschappelijke logistiek is er een van. Data-explosie ook. Je probeert nuttig onderzoek te doen. Aan de andere kant is het doel ook Nederland wetenschappelijk op de kaart te zetten. Het CWI helpt de wetenschappelijke reputatie van Nederland op het gebied van wiskunde en informatica hoog te houden. Het CWI is geen TNO, er is een duidelijk verschil. Dat zal zo blijven. Ik word vanuit het CWI betaald om aio’s en postdocs te begeleiden. Ik word verondersteld het geld te vinden voor die begeleiding door projectvoorstellen te schrijven. De eerste dag dat ik hier kwam werken, heb ik een subsidie van 600.000 euro binnengehaald. Dat was een aardige binnenkomer. Daar kan ik één aio en twee postdocs van aanstellen, een deel van mijn salaris kan daar van betaald worden. Dat traject loopt van oktober 2008 tot eind september 2013.” Ik voel daardoor al iets minder druk om geld binnen te halen. Ik heb nu een aantal jaren voor de boeg dat ik ergens aan kan werken. Ik ga nu waarschijnlijk niet meer artikelen schrijven dan vroeger, maar mijn tijd spenderen aan het oplossen van ingewikkelde problemen. Ik ben daar erg dankbaar voor. Ik heb vanaf mijn studententijd keihard gewerkt om deze positie te verwerven. Werkweken van zestig uur waren niet ongewoon. Ik zit nu in een luxesituatie, dat besef ik heel goed. Het is een situatie waarin ik met rust gelaten word. Een situatie waarbij ik het beste uit mijzelf kan halen. Maar als eigen baas ben ik toch de vervelendste baas die ik mijzelf kan dromen. Ik ben nooit tevreden. Het kan altijd beter. Er is voor mij vaak een trade-off van iets dat theoretisch interessant is en iets dat praktisch toepasbaar is. Vaak is het of, of. Het is heel moeilijk om iets te vinden dat beide is. Toch is dat wat mij ultiem lijkt en dat mij drijft: iets vinden dat praktisch toepasbaar is, maar dat tegelijkertijd iets is waarvan collega-wetenschappers zeggen dat het theoretische mooi is. Waar wiskundig vlees aan hangt, waar zij op voort kunnen bouwen. De ultieme droom van een wetenschapper is toch met iets op de proppen te komen waar anderen op stuk zijn gelopen. Dat drijft je. Ik wil uitdagingen aangaan. Ik word gedreven door intuïtie. Ik wil mij toch wel elke paar jaar vernieuwen. Patenten is niet iets waar ik mij veel zorgen over maak, noch over de hoogte van mijn banksaldo. Je hebt nu in Zwitserland die deeltjesversneller. Waar heb je die voor nodig? Daar komen we over dertig jaar wel achter. Ik slaap nu op een TEMPUR-bed. Dat is een matras waarvan je op de ene kant kunt staan springen, terwijl je op de andere kant ervan op hetzelfde moment een glas wijn kunt neerzetten dat niet zal omvallen. Dat komt voort uit de spaceshuttle. Dat heeft hetzelfde positieve effect als het waterbed. Die astronauten hadden dat soort materiaal nodig omwille van de enorme druk in hun ruimtecapsule. Nu wordt dat verkocht aan mensen die niet zo’n goede rug hebben. Dat is langetermijnvisie. Ik zit hier in de bevoorrechte positie dat er niet aan het einde van de week een muurtje afgemetseld moet zijn. Ik heb een aanstelling voor onbepaalde tijd. Misschien word ik hier wel oud. Het prettige is dat ik dat niet hoef uit te sluiten. Ik sluit ook niet uit dat ik na een jaar of acht het besluit neem dat het tijd is geworden om iets anders te gaan doen.” Ik kan nu wel al aankondigen dat ik in februari hoogleraar hoop te worden voor één dag in de week aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Het gaat om een ruilconstructie met een geslotenbeursconstructie. Een hoogleraar van de VU komt dan voor één dag naar het CWI. Ik ga daar masters begeleiden en misschien één college per jaar geven. Wat lesgeven is ook wel goed voor mij. Lesgeven is ook wel dankbaar. Je hebt een directe opbrengst. Als onderzoeker moet je accepteren dat je weken doorbrengt die niks opleveren. Jij bent nu bezig met dit interview. Volgende week is dat af. Terwijl wij als wetenschappers soms een jaar lang aan iets werken waar niets uitkomt. Het academisch systeem snijdt aan twee kanten. Als je geen vaste baan hebt, kun je jezelf niet veroorloven om op deze manier te werken. De persoon die de stelling van Fermat heeft bewezen, was al gearriveerd op dat moment, die had al een gevestigde naam. Die heeft zich acht jaar opgesloten op Princeton. Hij heeft dat probleem opgelost, daar zijn een hoop nieuwe inzichten uit voortgekomen. Zo werkt dat in de wetenschappen. Ik voel nu weinig druk. Dat betekent niet dat ik minder hard ga werken. Dat betekent dat ik vanaf nu geïnspireerd ga werken.”