Overname Rational tekent consolidatie in software
De overname, waarvoor IBM maar liefst 2,1 miljard dollar opzij zet, kan gezien worden als een duidelijk voorbeeld van de versnelde consolidatie op de softwaremarkt in het bijzonder op de markt voor ontwikkelgereedschappen die Gartner al een jaar of twee voorspelt. Het adviesbureau voorziet nu dat voor het einde van 2004 de helft van de softwarebedrijven zal verdwijnen, ondanks een omzetgroei van 7 procent op de WestEuropese softwaremarkt. Rational is met 3400 medewerkers een grote vis in ITland. Het behaalde over fiscaal 2002 een omzet van 690 miljoen dollar, maar het afgelopen halfjaar moest het bedrijf bij dalende omzet tientallen miljoenen nettoverlies noteren. De overname komt dus niet geheel onverwacht. IBM geeft als reden voor de overname dat zijn klanten een integraal infrastructuurplatform wensen van ontwikkeling tot beheer. Rational is vooral bekend om zijn modelleertools (onder andere Rational Rose). De ontwikkelaars van de onderliggende modelleerstandaard UML zijn al geruime tijd aan het bedrijf verbonden. Gereedschappen als die van Rational spelen een steeds belangrijkere rol in de IT, omdat de ontwikkeling en aanpassing van softwaresystemen meer planning en modellering vergt. Systemen moeten snel aangepast kunnen worden en ontwikkelaars moeten dat op een zo hoog mogelijk abstractieniveau en dus met zo weinig mogelijk werk kunnen doen. Maar niet alleen het slim modelleren van software vermindert de benodigde inspanningen; ook de verdere integratie met de andere infrastructuursoftware die een bedrijf gebruikt doet dat. Aanpassing van een ontwikkelmodel leidt zo bijvoorbeeld makkelijker tot het bijwerken van code die op een applicatieserver draait. Tegenbod Meteen na het nieuws over de overnameplannen van IBM circuleerde het gerucht over een tegenbod van Microsoft. Rational heeft toegegeven tijdens de onderhandelingen met een ander bedrijf gepraat te hebben; het ligt voor de hand dat dat Microsoft is. De interesse van Microsoft zou in ieder geval logisch zijn. Rational heeft zich tot dusver altijd als een neutrale partij tussen de giganten Microsoft en IBM en in zekere mate BEA, Oracle en Sun gepositioneerd. De gereedschappen zijn afgestemd op zowel het.Netplatform en de Windowsstandaarden van Microsoft als op het J2EEplatform van onder andere IBM, die er zijn Websphereinfrastructuursoftware op heeft gebaseerd. Daarmee was het een ideale leverancier voor gebruikers die zich niet in één van de twee kampen wilden laten ‘insluiten’ en hun opties open willen houden. Ondanks de belofte van IBM Rational als een platformonafhankelijke dochter te handhaven, menen de analisten van Gartner, Meta Group en AMR dat Rational op de langere termijn het.Netplatform links zal laten liggen en dat de gereedschappen zullen opgaan in het Webspheremerk. IBM is immers sterk gericht op het Javaplatform (J2EE) en stuurt het daarmee samenhangende integratieraamwerk Eclipse aan. Het kan bijna niet anders dan dat Rational binnen de IBM Software Group minder vrijheid krijgt aan zijn.NETtechnologie te werken. De dienstentak van Rational, die grote bedrijven goed kan adviseren over hoe je stevige.NETomgevingen bouwt, zal nu geneigd zijn Websphereoplossingen aan te prijzen. Integratie Borland, een partner van Rational, lijkt teleurgesteld over de overname. "We zullen Rose blijven ondersteunen, maar de hechte integratie die we hadden kunnen hebben, zullen we niet krijgen", zegt CEO Dale Fuller. Borland is in dit verband trouwens een zeer relevante naam. Tegelijk met de geruchten over het tegenbod voor Rational circuleerden op Wall Street ook geruchten over een bod van Microsoft op Borland, de aloude leverancier van ontwikkelgereedschappen die enkele jaren als Inprise door het leven ging. Borland is meer een rechtstreekse concurrent voor Microsoft dan een partner, omdat het veel gereedschappen aan Windowsontwikkelaars levert, terwijl Microsoft hen liever Visual Studio.NET ziet gebruiken. Maar Borland zit niet stil. In oktober kondigde het bedrijf de overname aan van drie kleinere bedrijven die elk op deelterreinen concurreren met Rational: Boldsoft (configuratiebeheer), Starbase en TogetherSoft (beide modelleringsgereedschappen). Met deze consolidatie is een gereedschappenleverancier ontstaan die qua omzet alweer ruim half zo groot is als Rational. Borland heeft op Javagebied inmiddels hechte banden met BEA, in infrastructuursoftware ook een duidelijke concurrent van Microsoft. Aankopen In een breder verband speculeerde een analist van AMR in december al over meer overnames door IBM, die het afgelopen halfjaar al diverse ondernemingen inlijfde: Access360, Holosofx, EADS Matra Division en Tarian Software. Verdere aankopen in bijvoorbeeld analytische software en contentmanagement liggen voor de hand, meent analist Jeff Freyermuth. De grote leveranciers IBM, BEA, Microsoft en Oracle werken immers aan wat Gartner noemt ‘application platform suites’ (APS), die niet alleen bestaan uit de middleware en gereedschappen die men infrastructuursoftware noemt, maar ook uit analytische software, portals en software voor contentmanagement. In analytische software zouden Business Objects, Cognos, Hyperion en Brio mooie aanvullingen zijn voor IBM’s databaseactiviteiten. In contentmanagement noemt Freyermuth Documentum, FileNET, Interwoven, Stellent en Opentext als potentiële kandidaten. Vooral Vignette zou een mooie prooi zijn, gezien diens integratie met de software van Rational. Gaat de softwarewereld door de voortschrijdende consolidatie onherroepelijk de richting op van twee grote softwareentiteiten rond die APS’en, te weten.Net en het Javakamp? Niet echt. Er blijven leveranciers, zoals Computer Associates en in zekere zin ook Borland, die hun lot niet met één van beide stromen willen verbinden. Maar belangrijker is nog de onenigheid binnen het Javakamp zelf. Javastromingen Kristallisatiepunt van die onenigheid is het Eclipseinitiatief. Eclipse is een opensourceinitiatief van IBM dat een raamwerk wil creëren waarmee Javaontwikkelgereedschappen van uiteenlopende aard en uiteenlopende leveranciers op een geïntegreerde manier samen kunnen werken. Zo ontstaat een open standaard voor een ‘integrated development environment’ (IDE) voor Java, zonder dat alle onderdelen aan één leverancier zijn gebonden. Die omgeving moet dan het gebruiksvriendelijke alternatief vormen voor Microsofts Visual Studio.NET, waarvan de onderdelen die integratie al kennen. BEA en Sun zijn tot dusver buiten het Eclipseinitiatief gebleven. Terwijl Eclipse is gebaseerd op een technologie die Java Standard Widget Toolkit (SWT) heet, voelen BEA en Sun meer voor de Abstract Windowing Toolkit (AWT) en de Swinggebruikersinterface. Zij hebben er belang bij ieder hun eigen IDE te handhaven en vinden Eclipse te veel naar IBM’s Websphere neigen. Oracle, dat in november wel lid is geworden van Eclipse, heeft een voorstel ingediend dat beoogt de kloof enigszins te overbruggen. Maar Oracle alleen zal geen gesloten Javafront kunnen forceren, zo menen de analisten.